'Nu staat er geen mak schaap, nu ga ik ook in de aanval', zei wethouder Jo Palmen (71) uit Brunssum onlangs in de gemeenteraad. Daar werd gedebatteerd over het geheime integriteitsonderzoek waarin staat dat Palmen een 'hoog risico' vormt voor de lokale politiek. Wie had gedacht dat die conclusie de wethouder de das om zou doen, komt bedrogen uit. Een nipte meerderheid van lokale partijen blijft wethouder Palmen steunen. Ook nadat minister Ollongren van Binnenlandse Zaken een dringend beroep deed op gemeenteraad en wethouder om gevolgen te verbinden aan het vernietigende rapport.

Wie is deze lokaal bestuurder, omstreden én geliefd, die van geen wijken weet? 'Ik kom uit een nest van negen, en dan is het altijd al een struggle for life', zei Palmen in 1993 in het Limburgsch Dagblad over zijn strijdlust. Toen was hij aan het bekomen van een rechtszaak waarin hij werd verdacht van betrokkenheid bij een bouwfraude, een zaak waarvoor hij zestien dagen in voorarrest zat en die ertoe leidde dat het lokale CDA hem aan de kant schoof. Van de bouwfraude werd hij vrijgesproken, maar er volgde wel een veroordeling voor het niet opgeven van zijn inkomsten als raadslid bij de aanvraag van een ww-uitkering.

Geen blad voor de mond

Palmen werkte zich op van metselaar tot aannemer en liet zich in de jaren tachtig in de avonduren bijscholen tot jurist. Een vak waarvoor je 'niks hoeft te kunnen', aldus Palmen tegen de lokale omroep. 'Je normale gezonde verstand gebruiken, wat ieder mens heeft meegekregen van onze lieve heer.'

Sinds zijn royement door het CDA is Palmen met zijn eigen partij actief in de lokale politiek. Als raadslid neemt hij geen blad voor de mond. 'Dat is heel duidelijk, dan kan er geen misverstand ontstaan', zegt hij daar zelf over. Tussen 2002 en 2006 was hij al eens wethouder. Volgens sommigen maakte hij zich toen al schuldig aan belangenverstrengeling. Maar in 2014 wordt BBB/Lijst Palmen met 4 van de 21 zetels de grootste in Brunssum.

Zijn electorale succes is mede te danken aan het spreekuur aan zijn kantoor in de Dorpstraat, waar iedere Brunssummer op maandagavond terechtkan voor gratis advies. Ruzie met de buren, verwikkeld in een vechtscheiding of vragen over een bouwvergunning? Palmen hoort het allemaal rustig aan en voorziet de mensen van raad. 'Vanuit de gedachte: als ik zelf in de stront zit, wil ik ook graag geholpen worden', aldus Palmen.

Twan Tak, emeritus hoogleraar bestuursrecht die nu optreedt als Palmens raadsman: 'Iedereen die wat heeft, kan aankloppen en wordt persoonlijk geholpen, zonder schuiven en formulieren. Dat brengt succes.' 'Dan heb je bijvoorbeeld een oudere dame die niet weet hoe ze een scootmobiel moet aanvragen, en dat doet hij dan', zegt eigenaar Bas van café De Ruif in Brunssum. 'Vervolgens vertelt zij aan iedereen in het bejaardenhuis: "Dat heeft Jo Palmen voor mij geregeld." Zo maak je je populair bij het volk.'

'Nazi's en terroristen'

Zo vriendelijk als Palmen burgers op zijn spreekuur ontvangt, zo onbesuisd kan hij tekeer gaan in de gemeenteraad. Hij maakt collega-politici uit voor nazi's en terroristen, noemt de burgemeester een 'achterlijke Heinie', een raadslid een verkrachter. In 2016 krijgt hij bij de politierechter een boete omdat hij raadslid Rob Dautzenberg heeft uitgemaakt voor 'vèrkeskop'.

In het blaadje Consumentenwijzer -een paar A4'tjes met een nietje erdoor - publiceert Palmen een column die barst van de spelfouten. Ook in dit wekelijks huis-aan-huis verspreide schrijven slaat hij wild om zich heen. De column is een van de risico's die onderzoeksbureau Governance & Integrity signaleert in het onlangs uitgebrachte integriteitsrapport. Voor Palmen reden om de rubriek over te dragen aan zijn fractievoorzitter Lefty Snackers, al menen Brunssummers in de schrijfstijl nog altijd de hand van de wethouder te herkennen.

Integriteitsrisico

Een ander dossier dat als integriteitsrisico wordt gezien: de schadeclaim van naar verluidt 1,5 miljoen euro die burger Palmen heeft lopen tegen de gemeente in een twist om een lap grond - een dossier waarvoor hij nu als wethouder Palmen verantwoordelijk is. Daarnaast zou Palmen ook over andere kwesties nog procederen tegen de gemeente. Dat zijn zoon als 'de beste advocaat van Brunssum' soms betrokken is bij zaken waarin de gemeente ook partij is, wordt door de onderzoekers ook gezien als een risico op belangenverstrengeling.

Al met al is de conclusie van het rapport vernietigend voor de wethouder. De gemeenteraad verbindt er echter geen gevolgen aan. Of het gewenst en überhaupt staatsrechtelijk mogelijk is dat de minister ingrijpt, is maar zeer de vraag. Zelf wil Palmen niets kwijt over 'die randverschijnselen', zegt hij aan de telefoon. 'Ik heb daar allemaal geen tijd voor, omdat ik alleen maar keihard aan het werk ben voor de belangen van Brunssum.'

Moord, drugs, uzi's en een omstreden wethouder in een klein Limburgs stadje
Moord op een drugsdealer, uzi's, hennepkwekerijen, bussen die met stenen worden bekogeld. En een burgemeester die zijn ambt neerlegt omdat een omstreden wethouder niet wil opstappen. Het lijken grotestadsproblemen, maar het is Brunssum, een Limburgs stadje met 28 duizend inwoners. (+)

Aftredend burgemeester Brunssum vreest vermenging onder- en bovenwereld
Aftredend burgemeester Luc Winants van Brunssum vreest op grond van zijn ervaringen in die Zuid-Limburgse gemeente dat de onder- en bovenwereld zich in de toekomst verder vermengen.

Minister Ollongren wil Brunssumse wethouder nog niet wegsturen; maar houdt 'alle opties open'
Minister Kajsa Ollongren schrikt er voorlopig voor terug om een omstreden wethouder uit Brunssum weg te sturen. Ze wil wel dat de man vertrekt, maar vindt dat hij zelf zijn conclusie moet trekken. Anders moet de gemeenteraad hem wegsturen.