‘Ik weet niet of het ooit nog bij elkaar komt’

Dominee Gerrit Bredeweg staat op het podium in het dorpshuis van Kruiningen. Aan het plafond hangt een discobal, in de hoek wappert een slinger. Op de houten vloer zijn stoelen neergezet, netjes in rijtjes. Ze zijn bijna allemaal gevuld. Het dorpshuis deze zondag een kerk.

Vijfhonderd meter verderop zit ook het kerkgebouw van de Gereformeerde Gemeente van Kruiningen aardig vol. Vrouwen met hoeden op, mannen keurig in het pak. Voor de dienst is dominee De Heer uit Middelburg ingevlogen. Schuin tegenover de kerk staat een plukje pers. „Sensatie van de Satan”, bijt een wat oudere man ze toe.

Het is crisis in Kruiningen, en dat ligt gevoelig. Sinds deze zomer is het dorp onderwerp van een heftige vete. Binnen de Gereformeerde Gemeente speelt een conflict tussen dominee Gerrit Bredeweg en een van de kerkgangers die actief was binnen de kerk. De kerkganger zou het zevende gebod hebben overtreden, hij zou overspel hebben gepleegd, er werden ordemaatregelen aan hem opgelegd. De man was het er niet mee eens en spande een kort geding aan bij de „wereldlijke” rechter. Die stelde hem voor het grootste gedeelte in het gelijk.

Lees ook het verhaal Ruzie in de kerk verscheurt gelovig dorp, van afgelopen zomer, toen de kerkrel in Kruiningen landelijk nieuws werd

Politie bij de kerkdienst

De kwestie liep hoog op: in het gereformeerde Kruiningen zijn twee kampen ontstaan. Deze zomer zou er onder de auto van de dominee volgapparatuur zijn gevonden, eerder surveilleerde de politie nog tijdens een kerkdienst, vanwege de spanningen. In augustus was de „kerkrel” in Kruiningen landelijk nieuws.

En nu is dominee Gerrit Bredeweg voor zichzelf begonnen, in een nieuw te stichten Vrije Gereformeerde Gemeente. Gevolg van de oplopende spanningen tussen de twee groepen. Dus zijn er vanaf nu twee sterk op elkaar lijkende kerkdiensten: eentje in de kerk en de ander in het dorpshuis. Beide kampen lijken ongeveer even groot: in zowel het dorpshuis als de kerk zitten naar schatting tweehonderd mensen.

Bij de dienst in de kerk wordt de breuk in het begin genoemd. Tijdelijk dominee De Heer deelt „met gevoelens van verslagenheid” mee dat dominee Bredeweg zijn lidmaatschap heeft opgezegd. Daarna begint de dienst. De opkomst in de kerk valt nog mee, vertelt een van de aanwezigen. Wel zijn er meer lege plekken dan voor de breuk. Hij wil niet met zijn naam in de krant, want dat ligt te gevoelig. De dienst in het dorpshuis betitelt hij als „een kansloos project.”

We willen eenheid bewaren, maar ik weet niet of het ooit nog bij elkaar komt

Vanwege de zondagsrust wil vrijwel niemand een reactie geven op de splitsing. Dat geldt ook voor Piet van Vijven van de classis Goes, een regionale vergadering met afgevaardigden van meerdere kerken. Van Vijven reageert daarom op zaterdag per telefoon. „Dit verscheurt het dorp, en dat is echt heel treurig. We willen eenheid bewaren, maar ik weet niet of het ooit nog bij elkaar komt. Maar we kunnen dit niet uitleggen naar buiten toe.”

Ook bij de dienst in het dorpshuis willen mensen niet uitleggen waarom zij dominee Bredeweg zijn gevolgd naar de nieuwe locatie. De dominee zelf liet eerder weten dat hij „er niet in het openbaar over wil spreken”. Ook tijdens de dienst gaat hij niet in op de breuk. Hij preekt vanaf het podium, in een zaaltje waar normaal gesproken bruiloften worden gehouden. De komende tijd zal een deel van het gereformeerde Kruiningen hier op zondag te vinden zijn.

Als het aan Piet van Vijven ligt, duurt dat niet lang. Hij wil met dominee Bredeweg in gesprek gaan, en zo een poging doen om de scheur te dichten. „Maar dan heb je wel medewerking van je gesprekspartner nodig. Het is mijn hartelijke wens dat de Gereformeerde Gemeente van Kruiningen weer een wordt. Daar zal ik in ieder geval voor bidden.”