Roofdier en delicatesse
Er was deze week, na alle publicitaire ellende over de insectensterfte, een doodgereden wolf en een doodgeschoten lynx, gelukkig ook een leuk nieuwsfeitje. De blauwvintonijn is terug in de Noordzee, zo meldt naturetoday.com.
Dat tonijnen in de Noordzee thuishoren, wisten we natuurlijk wel dankzij het schitterende puntdicht 'Op een konijn' van Kees Stip, alias Trijntje Fop, dat ik hier met groot genoegen citeer:
Bij Noordwijk zwom een nat konijn
temidden van een school tonijn.
'Tja', sprak het beest, 'dat tomt ervan,
als men de ta niet zeggen tan'.
Hieruit blijkt overduidelijk dat de tonijn tot onze inheemse visfauna behoort. Ooit waren ze zelfs een plaag, ze vernielden de netten van haringvissers om de haringen te verschalken. Die tijden zijn reeds lang voorbij, vanaf halverwege de vorige eeuw zwom er geen tonijn meer in de Noordzee. Het in 1987 verschenen boek 'De vissen van Nederland' meldt daarover het volgende: 'De tonijn is sinds de zestiger jaren vrijwel uit de Noordzee, en zeker uit de Nederlandse wateren verdwenen. (...) Het is denkbaar dat op de lange duur tonijnen uit meer zuidelijker streken naar meer noordelijker gelegen wateren zullen trekken. Dit kan echter lang op zich laten wachten (...)'.
Dat laatste is nu kennelijk het geval, wellicht met dank aan de klimaatopwarming. Op 16 augustus meldde het Wereldnatuurfonds dat tonijnen bij Denemarken en Zweden waren gesignaleerd en op 11 september haalde de terugkeer van de tonijn het RTL Nieuws: 'De indrukwekkende vis stond door overbevissing op het punt van uitsterven', zo werd gemeld. Dat is interessant, want in het genoemde vissenboek staat letterlijk: 'De reden van deze teruggang is niet zozeer overbevissing'. Men wijt het aan het ontbreken van een schakel in de voedselketen. Evengoed is de tonijn enorm overbevist. In Japan wordt tonijn als een grote delicatesse beschouwd en bijgevolg worden exorbitante prijzen betaald.
Het is een kwestie van vraag en aanbod; naarmate de soort zeldzamer wordt, stijgt de prijs, waardoor er fanatieker op wordt gevist, waardoor hij zeldzamer wordt, enzovoorts. Het is de economische wet van de neerwaartse spiraal. Of die nu is doorbroken, is overigens nog de vraag.
Blauwvintonijnen zijn enorme en zeer gestroomlijnde roofvissen die ruim vier meter lang en meer dan zevenhonderd kilo zwaar kunnen worden. Ze voeden zich met kleinere vissoorten zoals haring, sardines, makrelen en ansjovis, en trekken scholen daarvan achterna. Volgens de literatuur verschijnen tonijnen in de Noordzee vooral in de tweede helft van de zomer, wat inderdaad overeenkomt met de datums van de meldingen door WNF en RTL. Omdat tonijnen roofvissen zijn die zich weer met andere vis voeden, hebben ze last van stapeling van gifstoffen zoals kwik, vooral in de lever. Het ware dus niet alleen voor het behoud van de tonijn, maar ook uit gezondheidsoogpunt beter om geen blauwvintonijn te eten maar liever vissen die lager in de voedselpiramide staan, zoals de bovengenoemde soorten. Daarvan zijn er ook veel meer.
Dus: red de tonijn, eet haring of makreel. Wie weet zwemt er dan ooit weer een school tonijn bij Noordwijk rond.