Koning van de nauwsluitende mode, Azzedine Alaïa, overleden

Mode komt, mode gaat, en iedere vrouw heeft bovendien haar voorkeuren. Maar er zijn weinig kledingstukken die al zo lang door zo veel vrouwen begeerd worden als de kostbare jurken van Azzedine Alaïa: gemaakt van stevig tricot, klassiek van vorm met een smalle taille en een uitlopende rok, geen mouwen. Bij voorkeur te dragen met van de een brede riem en torenhoge schoenen van de ontwerper. Sensueel maar krachtig, gemaakt om jaren mee te gaan, en vooral: buitengewoon flatterend. „Ook lelijke vrouwen worden met tederheid bekeken als ze mijn kleding dragen”, zei de ontwerper toen ik hem zeven jaar geleden opzocht in Parijs.

Zaterdag werd bekend dat Azzedine Alaïa op 77-jarige leeftijd is overleden na hartfalen.

„Een enorm verlies voor de modewereld”, zegt Kiki Niesten, die zijn kleding nu vijftien jaar verkoopt in haar gelijknamige winkel in Maastricht. Ze heeft klanten die wel dertig jurken van de Tunesisch-Franse ontwerper in de kast hebben. Vorige maand was ze nog in zijn showroom om in te kopen. „Hij was al veertig jaar trouw aan zijn eigen handschrift, hij liet zich niet afleiden door wat voor kortdurende trend dan ook. Vaak genoeg is geprobeerd om na te maken wat hij deed, maar dat is niemand ooit gelukt.”

Alaïa, een altijd in Chinese pyjama’s geklede, 1,50 meter lange man die geen Engels sprak, woonde en werkte vanuit de Parijse wijk Le Marais. In één blok had hij zijn winkel, zijn showroom, zijn woning, een klein hotel en zijn studio. De keuken was het kloppend hart; daar at hij met vrienden, personeel en ook bezoekende pers werd uitgenodigd voor een lunch of diner. Na afloop van het avondeten trok hij zich tot diep in de nacht terug in zijn atelier.

Zijn collecties presenteerde hij wanneer het hem uitkwam, en dat viel eigenlijk altijd net ná de modeweek, als de internationale pers de stad alweer had verlaten.

Kunstacademie in Tunis

Boerenzoon Alaïa werd op zijn vijftiende, een jaar eerder dan eigenlijk was toegestaan, toegelaten tot de afdeling beeldhouwen van de kunstacademie in Tunis. Al snel besefte hij dat het niet de juist keuze was („beeldhouwer is een erg moeilijk beroep”) en begon hij zijn oudere zus Afida te assisteren, die een plaatselijke kleermaker hielp. In 1957 werkte hij kortstondig bij Dior, waar hij al snel weer kon vertrekken; het was de tijd van de Algerijnse Oorlog en binnen het modehuis was men volgens hem daarom niet dol op buitenlanders. Vanuit het huis van een Parijse comtesse, die hem ook inzette als oppas en kok, zette hij een eigen modepraktijk op; hij maakte jurken voor onder meer Greta Garbo, deed opdrachten voor Yves Saint Laurent en Thierry Mugler en ontwierp kostuums voor de stripteasedanseressen van de Grazy Horse Saloon.

Tina Turner in Alaïa op de hoes

Zijn doorbraak kwam begin jaren tachtig, nadat hij in zijn eigen appartementje zijn eerste show had gegeven. Een moderedacteur van de Franse Elle en twee andere vrouwen werden in zijn ontwerpen gefotografeerd door de Amerikaanse straatfotograaf Bill Cunningham; de foto werd over twee pagina’s afgedrukt in het Amerikaanse modedagblad WWD. Binnen een paar jaar was de ontwerper, wereldberoemd; Tina Turner droeg Alaïa op de hoes van Private Dancer, de vrouwelijke ‘muzikanten’ in de clip van Robert Palmers Addicted to Love eveneens. De legging werd dankzij hem een modeartikel. ‘The king of cling’ was destijds zijn bijnaam (cling is in dit verband nauwsluitende, ‘klevende’ stof). De laatste jaren stond hij meer bekend als een van de laatste grote couturiers. Azzedine Alaïa was het eerste niet-Amerikaanse merk waarin Michelle Obama in het openbaar verscheen als presidentsvrouw.

Behalve om zijn stevige, al dan niet rekbare tricots, die speciaal voor hem zijn ontwikkeld, stond Alaïa ook bekend om zijn verwerking van leer, waar hij kantmotieven uit liet laseren, en het gebruik van witkatoenen broderie. Met modeshows stopte hij begin jaren negentig, na de dood van zijn zus Afida, al gaf hij in 2011 nog een keer een haute couture-show.

In 2000 verkocht Alaïa een deel van zijn bedrijf aan Prada, inmiddels maakt het deel uit van luxegroep Richemont. Onder dat bewind bracht hij ook parfums uit. Het Groninger Museum wijdde twee keer een tentoonstelling aan hem, in 1997 en 2011.