Direct naar artikelinhoud

Catalaanse premier haalt hard uit naar Spaanse regering, na drastische ingreep van Madrid

Spaanse ministers zullen vanaf eind deze week het bestuur van Catalonië overnemen. De deelstaat wordt vanuit Madrid geregeerd tot er verkiezingen worden gehouden - binnen zes maanden - waarna er een nieuwe regioregering aantreedt. De Spaanse premier Rajoy wil zo het onafhankelijkheidsstreven de kop indrukken, maar haalt zich met zijn ingreep de woede van veel Catalanen op de hals.

Demonstratie voor Catalaanse onafhankelijkheid in Barcelona.Beeld getty

Voor het eerst sinds Spanje veertig jaar geleden een democratie werd, wordt het zelfbestuur van een van de autonome regio's tijdelijk opgeheven. De Spaanse regering meent dat de drastische ingreep gerechtvaardigd is vanwege het afscheidingsproces dat in Catalonië in gang is gezet. De Catalaanse premier Puigdemont wil op basis van het referendum van 1 oktober, dat onwettig en wanordelijk verliep, over twee maanden de onafhankelijkheid uitroepen.

De machtsovername in Catalonië moet ertoe leiden dat 'de onwettigheid ten einde komt, de uittocht van bedrijven stopt en de onrust in de samenleving wordt bezworen', aldus de Spaanse premier Rajoy na een ingelaste ministerraad op zaterdagochtend.

Onafhankelijkheid uitroepen

Puigdemont reageerde zaterdagavond met ingehouden boosheid op de machtsovername. De Spaanse regering 'doet de democratische wil van de Catalanen teniet', zei hij tijdens een televisietoespraak. Het is volgens hem illegaal dat de Spaanse regering een nieuwe regiopremier aanwijst. 'Dit is de ergste aanval op de democratie sinds de dictatuur van Francisco Franco. We kunnen dit niet accepteren en zullen blijven vechten.'

Rajoy beroept zich op een wet die alles toestaat: grondwetartikel 155, bedoeld om opstandige deelstaten in te tomen. Hoge ambtenaren in Catalonië moeten straks vrezen voor hun baan. Onwillige Catalaanse politieagenten kunnen eenvoudig worden vervangen door Spaanse collega's. De Catalaanse publieke omroep krijgt opdracht 'waarachtige, objectieve en evenwichtige' informatie uit te zenden - iets wat de Spaanse publieke omroep zelden lukt.

Het Catalaanse parlement blijft in functie, maar wordt onschadelijk gemaakt. Het verliest zijn controlerende taak en de bevoegdheid een regiopremier aan te wijzen. Ook mag het niets meer doen dat tegen de grondwet ingaat of tegen de maatregelen die de Spaanse regering neemt in Catalonië.

Rajoy zei zaterdag ettelijke malen dat zijn doel is 'het vreedzaam samenleven' te garanderen. Het lijkt er echter niet op dat de rust in Catalonië snel zal weerkeren na de machtsovername door de Spaanse regering. In steden en dorpen klonk meteen nadat Rajoy het nieuws had gebracht een woedend geroffel op pannen. Zaterdagavond liep het centrum van Barcelona vol met honderdduizenden demonstranten.

Catalaanse politici zweepten de bevolking op door onomwonden te spreken van een staatsgreep en een terugkeer naar de dictatuur. Een politicus van de linkse, republikeinse ERC - die Catalonië mede bestuurt - stelde zelfs dat 'deze generatie nu zijn eigen 23 februari heeft'. Op die datum in 1981 vond een poging tot een militaire staatsgreep plaats in het Spaanse parlement.

De Catalaanse premier PuigdemontBeeld Reuters

Ballingschap

Het Catalaanse deelstaatbestuur dreigde eerder dat het meteen de onafhankelijkheid zou uitroepen als Spanje grondwetsartikel 155 inzet. Dat herhaalde Puigdemont zaterdagavond niet. Wel kondigde hij aan dat het Catalaanse parlement komende week bij elkaar komt om te debatteren 'over de poging ons zelfbestuur op te heffen'.

Een van de leiders van anti-systeempartij CUP stelde al voor dat het deelstaatbestuur in ballingschap gaat in Perpignan. Het lijkt er echter niet op dat Puigdemont en zijn kabinet welkom zijn in Frankrijk: president Macron staat volledig achter Rajoy.

Rajoy heeft de steun van twee andere grote partijen in het Spaanse parlement, de sociaal-democratische PSOE en het liberale Ciudadanos. Ook deze beide partijen vinden dat Puigdemont zijn onafhankelijkheidsstreven veel te ver heeft doorgedreven, tot ver buiten de grenzen van de wet. 'We moeten Puigdemont verwijderen met stemmen, met veel stemmen', zei Ciudadanos-leider Albert Rivera.

De Spaanse senaat moet nog instemmen met de machtsovername. De verwachting is dat dit vrijdag zal gebeuren. Op zaterdag 28 oktober zullen de Spaanse ministers de Catalaanse bestuurders aan de kant schuiven en het bestuur van de deelstaat op zich nemen.

Ballingschap
Beeld afp

Steun van andere partijen

Niemand verwacht dat de Catalanen dit zomaar zullen accepteren. De Catalaanse onafhankelijkheidsbeweging heeft een rijke geschiedenis van demonstaties die door miljoenen mensen werden bezocht. Inmiddels wordt de achterban klaargestoomd voor 'directe actie': het opwerpen van barricades, bezettingen en sabotage. Steeds wordt beklemtoond dat de acties geweldloos moeten verlopen. Aan de andere kant worden de actievoerders al voorbereid op slagen met de wapenstok, traangas en arrestaties. Nog altijd zijn er in Catalonië ruim vijfduizend politieagenten afkomstig uit andere delen van Spanje gestationeerd.

Carles PuigdemontBeeld afp

De Catalaanse onafhankelijkheidsbeweging in vier artikelen

Waarom de Spaanse premier zo hardnekkig vasthoudt aan de heilige twee-eenheid (+)
De liefde voor het vaderland is voorbij bij Catalaanse voorstanders van afscheiding. Waarom blijft de Spaanse premier Rajoy dan toch zo hardnekkig vasthouden aan de heilige twee-eenheid?

Martin Sommer (+):
'Catalonië laat zien hoe het referendum tegenstellingen opklopt'

Catalaanse leiders afscheidingsbeweging in de cel vanwege 'opruiing'
Op last van een Spaanse rechter zijn de leiders van twee Catalaanse afscheidingsbewegingen gevangengezet. Dat melden gerechtelijke bronnen in Madrid. Tegen de twee leiders loopt een onderzoek naar opruiing.

Catalaanse regering hoeft niet te rekenen op hulp Europa
De Europese leiders proberen op hun top in Brussel hun vingers niet te branden aan de crisis in Catalonië. Hoe hoog de spanningen ook oplopen, ze blijven van mening dat het een binnenlandse kwestie is die door een dialoog tussen de Spanjaarden zelf moet worden opgelost.https://www.volkskrant.nl/opinie/martin-sommer-catalonie-laat-zien-hoe-het-referendum-tegenstellingen-opklopt~a4522815/

Mariano RajoyBeeld reuters