Voormalig VVD-Kamerlid: Een VVD’er dient zo volgzaam te zijn als een robot

Robotten, meer zijn VVD-Kamerleden volgens Ybeltje Berckmoes niet. Ze twitteren precies wat de politieke bazen hen voorkauwen, zeggen over heikele kwesties precies wat de partijtop wil, ze staan geen journalist te woord zonder tussenkomst van een voorlichter en ze stemmen zoals de leiding hen opdraagt. Zonder discussie.

Berckmoes schrijft het allemaal in haar boek ‘Voorlichting loopt met u mee tot aan het ravijn – mijn ontluisterende jaren in de VVD-fractie’, dat morgen verschijnt. Het oud-Kamerlid uit Julianadorp doet daarin meedogenloos verslag van haar vijf jaren in de fractie. Ze stelde zich niet herkiesbaar voor de verkiezingen van maart en is sinds april VVD-lid af.

Beeldvorming

In haar boek beschrijft Berckmoes hoe de partij onder leiding van Mark Rutte en Halbe Zijlstra steeds meer gefixeerd is geraakt op beeldvorming. Op aangeven van de afdeling voorlichting is de VVD zichzelf als een merk gaan beschouwen. Met één duidelijke boodschap moeten mensen voor de partij worden gewonnen, de inhoud verdwijnt 'uit het zicht'.

Die nadruk op beeld zorgt ervoor dat alles wat Kamerleden doen compleet wordt ‘doorgeregisseerd’, zo ondervindt Berckmoes. Als ze spontaan een foto van zichzelf met een Groene Sinterklaas met duurzame chocola op twitter zet, tikt fractiegenoot Klaas Dijkhoff haar op de vingers. Gemakkelijke kledij moet ingeruild voor ‘powerjasjes’ met schoudervulling. En haar appartement in Den Haag moet ze tegenover de pers een ‘kamer’ noemen.

Integriteit

Die focus op beeldvorming neemt alleen maar toe als de VVD zich geconfronteerd ziet met een reeks integriteitskwesties. Berckmoes ziet dat ontaarden in een uiterst centralistisch geleide fractie. Fractievergaderingen veranderen in ‘een schijnvertoning’. ‘Al het overleg dat er toe deed vond plaats in klein verband in achterkamertjes. Op het laatst hadden ze de fractievergaderingen probleemloos in zijn geheel kunnen uitzenden, want er was niets vertrouwelijks meer aan.’

Verzet van Kamerleden blijft uit omdat de partijtop stevige machtsmiddelen in handen heeft, schetst Berckmoes. Wie zich niet voegt naar de partijlijn, kan zijn woordvoerderschap en daarmee zijn zichtbaarheid verliezen, of erger: zijn plek in de fractie. Dat terwijl in de Grondwet is vastgelegd dat Kamerleden ‘zonder last’ mogen stemmen. ‘Zo werd een angstcultuur gecreëerd, zonder wettelijke grondslag.’

Burgemeester

Een andere reden voor Kamerleden om zich volgzaam op te stellen, is het lonkende vooruitzicht van een mooie baan na het Binnenhof. Menig VVD’er belandt na wrevel toch op een mooie burgemeesterspost. ‘Zo werkt het partijkartel. Maar zo werkt ook de fractiediscipline. Je kon altijd blijven hopen dat er later nog iets voor je in het vat zat. En daarom hield je je gedeisd.’

Tot frustratie van de VVD-top laat Berckmoes, in 2010 en 2012 nummer 39 op de lijst, zich moeilijk kneden. Ze verzet zich tegen de voorgenomen nieuwe kazerne in Vlissingen, die ten koste zou gaan van de werkgelegenheid in haar eigen Kop van Noord-Holland, en geeft zonder toestemming interviews. "Hoe ben jij in godsnaam Kamerlid geworden?", zou Zijlstra haar in 2013 hebben gevraagd. Berckmoes komt zonder portefeuille te zitten. ‘Ik ben kaltgestellt', schrijft ze.

Verbolgen zet ze zichzelf in de laatste Kamerweken met een rebelse actie alsnog op de kaart. Op de radio zegt ze te vrezen dat Nederland afstevent op ‘een soort van Eurabia’, waarmee ze zich op PVV-terrein begeeft. “Ik denk dat haar uitspraken een goede verklaring zijn waarom ze niet meer op de VVD-lijst staat”, reageert Zijlstra afgemeten. Gevraagd naar Berckmoes’ boek deed hij gisteren even alsof hij zich haar niet kon herinneren. Hij vindt haar verhaal ‘geen reactie waard’.

Ybeltje Berckmoes-Duindam was als Kamerlid een zogenaamde 'backbencher', volgens de Van Dale 'een minder belangrijke politicus', die op de achterste rij van de Kamer zit. Lees hier meer over deze Kamerleden die zich volledig in dienst te stellen van de partij.