Is het verstandig om je spaargeld over de grens aan te laten sterken?

Zie het als een vakantie voor spaarvarkens. Terwijl het geld hier in Nederland wegkwijnt onder invloed van extreem lage rentes en inflatie, kan het over de grens aansterken. Bijvoorbeeld in het zonnige Portugal. Banco BNI Europa biedt spaarders 1,81 procent rente over deposito's waarbij het geld vijf jaar vaststaat. Daarbovenop geeft Banco BNI nog een eenmalige 'bonus' van 50 euro.

Vergelijk dat met de 0,25 procent rente die Rabobank betaalt op een deposito met een looptijd van vijf jaar. ING houdt het zelfs bij een vrijwel renteloze 0,01 procent. De bank laat daarmee eigenlijk op een subtiele manier weten: wij hebben op dit moment geen enkele behoefte aan uw spaargeld. Een vijfjaars-termijndeposito van 30 duizend euro levert bij de Portugese bank per jaar 540 euro méér op dan bij ING.

Klinkt goed, toch? Sparen over de grens is ook nog eens makkelijker dan ooit dankzij de opkomst van gespecialiseerde bemiddelingssites. Klanten hoeven niet langer zelf onbegrijpelijke spaarvoorwaarden in vreemde talen uit te pluizen. Die onlinebemiddelaars zijn te vergelijken met een reisbureau dat de beste bestemming selecteert voor geld dat in Nederland niets oplevert. 'In Nederland is dit nog een nieuw concept', zegt Eelco Habets van Savedo, een van die bemiddelaars. In ruil voor het Nederlandse spaargeld dat het naar buitenlandse banken doorverwijst, ontvangt het bedrijf een vergoeding van die banken. Die staan in onder meer Portugal, Italië en Slowakije. 'In Duitsland hebben wij op deze manier al voor miljarden euro's aan spaargeld bemiddeld.'

Nederlanders hebben op dit moment bijna 348 miljard euro spaargeld geparkeerd bij binnenlandse banken. Omdat de vrijwel afwezige spaarrente gepaard gaat met een inflatie van 1,4 procent, krimpt de waarde van dat vermogen. Toch blijft, anderhalf jaar nadat de Nederlandse media zijn begonnen te berichten over de bemiddelingssites, een massale geldemigratie uit.

Het Duitse Savedo zegt dat het aantal klanten in Nederland 'richting de duizend' gaat. Een bescheiden aantal, vooralsnog. Die klanten zijn vooral gepensioneerden, met een gemiddelde eerste inleg van 30 duizend euro. Ook concurrent Raisin (eveneens uit Duitsland) probeert met een Engelstalige website sinds een jaar klanten in de rest van Europa te trekken. Raisin laat weten dat het 'nog niet zoveel' Nederlandse spaarders aan zich heeft weten te binden. 'Het leeuwendeel van onze 90 duizend klanten, die samen meer dan 4 miljard euro hebben ingelegd, komt uit Duitsland', vertelt woordvoerder Nina Schultes.

5,25 procent was de spaarrente die Icesave Nederlandse spaarders bood kort voordat het in 2008 misging. In Nederland lag de spaarrente toen gemiddeld op 4 procent.

De reden dat het nog niet stormloopt met de migratie van Nederlands spaargeld naar landen met een hogere spaarrente, laat zich samenvatten in één woord: Icesave. Negen jaar na het faillissement van de IJslandse internetspaarbank staat dat debacle Nederlanders nog helder voor de geest. Icesave lokte ruim honderdduizend Nederlandse spaarders met een spaarrente van (op het eind) 5,25 procent. Een paar maanden later moest het moederconcern van Icesave worden genationaliseerd. Hoewel de meeste spaartegoeden van particulieren op papier veilig waren dankzij het depositogarantiestelsel, was het in eerste instantie onzeker of het door crisis getroffen IJsland aan zijn garantieverplichtingen kon en wilde voldoen.

Ook anno 2017 is voorzichtigheid geboden, vindt toezichthouder AFM. 'Bij zulke buitenlandse banken is het soms lastig te doorgronden hoe solide die is en wat er met het spaargeld gebeurt als de bank failliet gaat', reageert woordvoerder Nicole Reijnen. En ook al zijn er Europese afspraken gemaakt over de rechten van spaarders bij een faillissement van een bank, betekent dat nog niet dat die spaarders de volgende dag al hun euro's terug krijgen. 'Mensen zijn misschien iets te lichtvaardig bij hun inschattingen.'

De bemiddelingssites zelf zijn het uiteraard niet eens met de waarschuwing van de AFM. 'Op de eerste plaats houden de nationale toezichthouders zo'n bank natuurlijk goed in de gaten', stelt Eelco Habets van Savedo, 'maar zelf kijken we ook naar de reputatie en de financiën van een bedrijf voordat we de samenwerking aangaan.' Mocht het toch mislopen, dan biedt het depositogarantie-stelsel wel degelijk zekerheid, laat ook Schultes van Raisin weten. 'Sinds deze Europese afspraken in de jaren negentig in werking zijn getreden, heeft geen enkele spaarder met minder dan 100 duizend euro op de bank geld verloren. Ondanks de kredietcrisis. En ondanks alle ellende in Griekenland.'

Om twijfelende spaarders over de streep te trekken, hoopt Raisin binnenkort een samenwerking te kunnen aankondigen met 'een Nederlandse bank'. Welke dat is, wil het Duitse bedrijf nog niet kwijt. Concurrent Savedo probeert ondertussen het huidige aanbod van zes buitenlandse banken uit te breiden. Uiteindelijk moeten Nederlandse spaarders hun geld kunnen parkeren in elke lidstaat van de Europese Unie. Terecht of niet, de Icesave-schrik zit er nog altijd in.

Dat merkt ook het Nederlandse Binckbank. Dat kondigde eerder een soortgelijk initiatief aan, maar in het halfjaarverslag staat dat de zoektocht naar geschikte buitenlandse partnerbanken 'moeizaam' verloopt. 'Technisch zijn we er klaar voor, maar nu moeten we er nog voor zorgen dat de schappen gevuld raken', vat woordvoerder Harmen van der Schoor de situatie samen. Dat Binckbank moeite heeft buitenlandse partners te vinden, komt ongetwijfeld ook doordat Binckbank de samenwerking uitsluitend zoekt in Noordwest-Europa, waar de meeste banken helemaal niet zitten te wachten op extra spaargeld. Dat Binckbank alleen zaken wil doen met banken in Noordwest-Europa is op nadrukkelijk verzoek van de klanten, legt Van der Schoor uit. Nederlanders hebben volgens hem weinig fiducie in Zuid- of Oost-Europese banken. 'Zij willen, naast een aantrekkelijke spaarrente, vooral veiligheid en zekerheid.'