Begroting Eindhoven gebouwd op drijfzand

Papier is geduldig. En woorden kunnen de werkelijkheid een mooie draai geven. De begroting voor 2018 die de gemeente Eindhoven deze week presenteerde, is sluitend. Op papier tenminste. Want in werkelijkheid is die begroting deels gebouwd op drijfzand. 

Wat wil het geval namelijk: om de begroting - en die van de jaren daarna - sluitend te maken doet Eindhoven een greep in de kas, formeel het weerstandsvermogen geheten. Elf miljoen euro levert die actie op, en vooral dankzij deze maatregel zijn inkomsten en uitgaves in het Eindhovense stadhuis de komende vier jaar met elkaar in balans. 

Eindhoven verkeert sinds dit voorjaar in financieel zwaar weer. Er is in 2016 veel meer geld uitgegeven op de begrotingspost zorg en welzijn dan was begroot. En die extra uitgaves slaan een zware bres in het gemeentelijke huishoudboekje. De reserves die opzij gezet waren voor het geval deze post meer geld zou kosten dan verwacht, waren niet genoeg om het tekort aan te vullen. 

Ook voor 2017 zijn de vooruitzichten somber. Daarin gesteund door een meerderheid in de gemeenteraad besloot het college van B en W dit voorjaar dat er niet getornd mag worden aan de zorg die aan de Eindhovenaren wordt verleend. Het directe gevolg is dat er wekelijks voor zorg en welzijn 800.000 euro te veel wordt uitgegeven. En ook voor dat tekort zal een oplossing moeten worden gevonden. 

Die oplossing heeft het college gevonden door aan twee knoppen te draaien: de lasten voor de burgers en bedrijven gaan omhoog door onroerende zaak belasting te verhogen en door de parkeertarieven verder op te trekken. Daarnaast wordt de eigen reservekas geplunderd. 

En daar zit 'em juist de kneep.  Een aantal jaar geleden heeft de Eindhovense gemeenteraad afgesproken dat die reservekas gevuld moest zijn met een bedrag dat gelijk is aan tien procent van het bedrag dat op de gemeentebegroting staat. Op die begroting staat 890 miljoen euro. Het weerstandsvermogen zou derhalve 89 miljoen euro moeten zijn.

De afgelopen paar jaar heeft de coalitie in de gemeenteraad - SP, PvdA, D66 en GroenLinks -  dat vermogen al licht moeten aanspreken om de begroting sluitend te krijgen, zodat het collega al onder die grens is gaan zitten. De komende jaren zetten B en W die tendens voort en slinkt dat vermogen tot 46 miljoen euro, minder dan de helft van het afgesproken bedrag. 

Daarmee lapt het college niet alleen een afspraak met de raad aan de laars. Het duurt ook nog eens tien jaar voordat het weerstandsvermogen weer op het afgesproken peil gebracht is. Bovendien is het weerstandsvermogen precies voldoende om de 'gekwantificeerde risico's' af te dekken, zoals dreigende schadeclaims. Andere risico's, pro memori-posten op de begroting, de risicovolle investering van 65 miljoen in de enzymenfabriek van Cure en Dong, nieuwe tegenvallers op de uitgaven voor zorg worden er niet door gedekt. 

Daarmee neemt het college een flink risico. Er hoeft maar iets onverwachts te gebeuren, en de begroting stort - opnieuw - als een kaartenhuis in elkaar. Het is dan ook geen wonder dat de VVD-fractie in de raad al gevraagd waarom het college geen gebruik heeft gemaakt van de enige andere mogelijkheid die het heeft om iets te doen aan de financiële misère. Namelijk door te bezuinigen.