Van AfD tot de Grünen: zeven Duitsers over hun keuze

Peter Fahrer (74), gepensioneerd metselaar

_{Berlijn Kreuzberg
Stemt SPD}

'Met de huidige SPD ben ik het niet altijd eens. Maar ja, je bent arbeider of je bent het niet. Ik ben metselaar geweest. Kon je vroeger in Berlijn goud geld mee verdienen. En de SPD is een arbeiderspartij, of het was een arbeiderspartij tot een jaar of twaalf geleden. Nu niet meer. Maar toch, ik weet niet wat ik anders moet stemmen.

'Op die Linke kan ik niet stemmen, dat is me teveel Oost-Duitsland. Maar Sahra Wagenknecht is een slimme vrouw, dat valt niet te ontkennen. Ze zegt goede dingen. Het zou mooi zijn als de SPD met hen zou samenwerken. Martin Schulz is geen slechte kerel. Ik ben benieuwd of hij alles na kan komen wat hij belooft. Ik hoop natuurlijk van wel, maar hij heeft de afgelopen maanden ook veel om de zaken heen gekletst. Voor de AfD ben ik niet bang, eerder voor Noord-Korea. En voor die Amerikaan met z'n grote waffel.

Gabi Schlender (54), klantenservice bij mediaconcern Axel Springer

_{Berlijn Köpenick
Stemt CDU}

'Ik vind Angela Merkel gewoon goed! Je hoeft je nooit voor haar te schamen: ze is niet betrokken bij fraudezaken, doet in haar privéleven geen gênante dingen en ze laat zich niet van haar stuk brengen op het internationale toneel. Dat laatste vind ik heel belangrijk in deze onvoorspelbare tijd. Als ik naar de afgelopen vier jaar kijk, denk ik in grote lijnen: ik ben een tevreden mens.

'Het verhaal dat Merkel te weinig oog heeft voor arme mensen, tsja, dat vind ik toch een beetje zeuren op hoog niveau. Ik ben op veel armere plekken in de wereld geweest, en dan vind ik het in Duitsland toch meevallen. Ik hoop vooral dat de toekomstige regering met een doordachte integratiepolitiek komt. Met wie de CDU een coalitie aan gaat, dat maakt me eigenlijk niet zoveel uit. Liever de FDP of de Grünen als dat lukt, dan weer een grote coalitie met de SPD.'

Ubin Eoh (29), communicatiemanager

_{Berlijn Kreuzberg
Stemt de Grünen}

'Het was zo moeilijk dit jaar, dus heb pas in het stemhokje besloten. Het ging tussen Grünen en Linke. Toch maar op de partij gestemd waarop ik altijd stem, uit tactische overwegingen. Merkel wint, dat staat vast. En die sluit de Linke uit als coalitiepartner, en de Grünen niet. Ik zou met zo'n zwart-groene coalitie heel tevreden zijn, al hebben die waarschijnlijk geen meerderheid. Alleen met FDP erbij, maar daar heb ik het niet zo op.

'Een ander argument om op de Grünen te stemmen was mijn angst dat ze anders te klein worden. En verder is elke stem tegen de AfD er één. Daar moet de samenleving echt een duidelijk signaal afgeven. Ik ben bang voor die mensen, ook bang dat die partij nu nog groter zal groeien. Anderzijds denk ik ook: misschien moet zo'n cyclus plaatsvinden zodat links zichzelf opnieuw kan uitvinden. Daar hoop ik dan maar op.

Maria Muller (66) en Achim Muller (70) gepensioneerd kleuterleidster en economisch adviseur

_{Berlijn Köpenick
Stemmen FDP}

Achim: 'Het is de frisse wind in het politieke bestel. Christian Lindner is meer dan de andere partijen op de toekomst gericht, dat is erg nodig. En zonder de FDP werden CDU en SPD te machtig, dus ik ben blij dat ze terug zijn. Helaas is er waarschijnlijk geen meerderheid voor een zwart-gele coalitie (CDU met FDP), dus het wordt spannend: weer een Grote Coalitie (CDU met SPD) of Jamaica (CDU, Grünen, FDP), met de Grünen erbij. Dat is onze favoriet, omdat het partijen met verschillende ideeën zijn, dan moet er echt stevig worden onderhandeld.'

Maria: 'Voor mij zijn de CDU en SPD schuldig aan de opkomst van de AfD, ze hebben teveel problemen genegeerd. Zelfs sommige vluchtelingen zijn ontevreden omdat het in Duitsland allemaal niet opschiet: ze krijgen geen huis, geen werk. Ik kom uit de DDR en in mijn kennissenkring stemmen best veel mensen AfD. En ik begrijp dat. Die hebben soms drie baantjes en komen dan nog niet rond.'

Jens Romanski (56), programmeur

_{Berlijn Kreuzberg
Stemt: de Linke}

'De lokale kandidaat van die Linke zit bij mij in het voetbalteam: aardige man, goede verdediger, betrouwbaar. Vroeger stemde ik nooit Linke, omdat ik uit de DDR kom en toch een beetje huiverig ben voor die partij. Maar de jonge generatie vind ik goed. Ik heb nog over de Grünen getwijfeld.

'De SPD heeft met Martin Schulz gewoon de verkeerde kandidaat. Hij komt op mij te presidiaal over, teveel Brussel. Merkel vind ik sympathiek, maar haar partij heeft te weinig aandacht voor de sociale kwestie. De AfD was geen optie. Toch vind ik die partij niet alleen maar slecht. De rest van het politieke spectrum heeft wel door veel problemen heen geslapen. Maar ik zou er zelf niet op stemmen, teveel nazi-invloeden. Ik heb uiteindelijk wat progressiever gekozen dan ik eigenlijk ben, ook met oog op de toekomst van mijn dochter.'

Vincent (wil leeftijd niet zeggen), kok

_{Berlijn Köpenick
Stemt AfD}

'Ik heb AfD gestemd omdat ik het zat ben. Dit land is een land van miljoenen ambtenaren die geld verdienen met niks doen, die geld uitgeven aan zinloze zaken. Om te kotsen. Ik vind alle andere partijen om te kotsen. Ik hoop dat ze flink op hun donder krijgen. Niet dat ik denk dat de AfD alles gaat verbeteren, daar zijn ze veel te stom voor. Het is een pure proteststem.

'Ik heb ook niks tegen buitenlanders op zich. En als ik daar geboren was waar de meeste vluchtelingen geboren zijn, zou ik ook meteen de benen nemen. De vraag is: wat doen we hier met ze? Waar moeten ze wonen?  De AfD is niet radicaal rechts, dat is pure hetze van de media. Zelf maak ik onderscheid tussen extreem rechts zijn en trots zijn op je land. Waarom zou je niet trots zijn op je land? Waarom is Duitsland het enige land ter wereld waar dat verboden is? Snap ik niet.'