Het kwaliteitskader is een nogal vreemd document

Maar wat staat er dan precies in? Deze week was Den Haag te klein omdat de Volkskrant stevig had opgeschreven dat de politiek voorlopig buitenspel staat bij de besteding van zorgmiljarden. Zo'n 2 miljard per jaar extra is nodig om verpleeghuiszorg te laten voldoen aan het 'kwaliteitskader' dat het Zorginstituut Nederland heeft opgesteld, en dat de kracht heeft van wet. Zorginstellingen moeten simpelweg voldoen aan dit kwaliteitskader.

Wat is dat dan voor een ding, dat kwaliteitskader? Staan daar nuttige dingen in? Valt er iets op af te dingen? Ik was benieuwd.

Wat staat erin? Het kwaliteitskader is een document van een pagina of veertig. De structuur is helder. Centraal staat de 'optimale kwaliteit van leven van de patiënt'. Dat is volgens het Zorginstituut het doel van verpleeghuiszorg. Deze kwaliteit van leven wordt volgens het Zorginstituut beïnvloed door acht thema's, waarvan sommige inhoudelijk zijn (zoals veiligheid), en sommige het karakter hebben van een randvoorwaarde (zoals personeelssamenstelling). In meer economische termen gezegd, kijkt het Zorginstituut zowel naar de kwaliteit van de output als naar de kwaliteit van de input.

Voor elk van die acht thema's concretiseert het Zorginstituut wat er moet worden verstaan onder kwaliteit. Gedetailleerdheid wordt hierbij allerminst geschuwd. De zorgaanbieders krijgen op sommige thema's 'opdrachten' om aan de kwaliteitseisen te gaan voldoen.

Als je als buitenstaander dit kwaliteitskader leest, vallen een paar dingen op. Per saldo leiden die ertoe dat ik het een nogal vreemd document vind.

Eén: Het document staat of valt met de doelstelling. Het Zorginstituut formuleert die dus als 'optimale kwaliteit van leven'. De argeloze lezer vraagt zich af: optimaal in relatie tot wat? De welwillende interpretatie hiervan is dat men bedoelt: een zo hoog mogelijke kwaliteit van leven. Laten we daarvan uitgaan.

Twee: streven naar een zo hoog mogelijke kwaliteit van leven is, indien verabsoluteerd, een vreemde doelstelling. Die kwaliteit van leven zal toch wel enig verband houden met de gemaakte kosten? Maar over kosten en euro's gaat het nergens in dit kwaliteitskader. Dat is gek. We weten allemaal: wie een hogere kwaliteit wil van een dienst of product, betaalt een hogere prijs. Mijn suggestie zou zijn het verband tussen prijs en kwaliteit in een volgende versie wel te benoemen. Het doel wordt dan: het optimaliseren van de kwaliteit van leven, gegeven het beschikbare budget. Het doel van het kwaliteitskader is dan: zorginstellingen te laten woekeren met hun schaarse euro's om de patiënt een zo hoog mogelijke kwaliteit van leven te geven.

Drie: het kwaliteitskader stuurt zowel op de output als op de input. Zorginstellingen hebben nauwelijks manoeuvreerruimte. En binnen deze strakke kaders worden ze ook nog geacht lerende organisaties te zijn. Op de buitenstaander komt het kader op zijn minst autonomie-ondermijnend over. Botter geformuleerd: het oogt alsof de centrale planners uit de oude Sovjet-Unie nieuw emplooi hebben gevonden in de verpleeghuissector.

Vier: het strakke kader voorkomt dat verpleeghuizen keuzes kunnen maken tussen verschillende aspecten van kwaliteit. Zoals: wij stoppen veel euro's in persoonsgerichte zorg en veel minder in de woonomstandigheden. Of: wij geven geen geld uit aan stages voor verplegend personeel, dat geld stoppen we in het verbeteren van de veiligheid.

Het hoofdprobleem met het kwaliteitskader lijkt me niet dat de politiek de touwtjes uit handen heeft gegeven, maar dat het niet zo'n goed kwaliteitskader is.

_{Frank Kalshoven is directeur van De Argumentenfabriek.
Reageren? frank@argumentenfabriek.nl}