Scholen hoeven niet op het CDA te rekenen voor hun autonomie
Het plan voor verplichte Wilhelmus-les valt slecht bij christelijke scholen. Het is niet de eerste keer dat het CDA maatschappelijke onderwerpen in de les wil krijgen.
Politieke bemoeienis met de inhoud van lesprogramma’s op scholen ligt altijd gevoelig. De afgelopen jaren ontstond er meerdere keren wrevel als Den Haag het onderwijs wilde opzadelen met wensen die meer te maken hadden met maatschappelijke ideeën dan cognitieve vaardigheden.
De discussie laaide op door een interview met Wim Kuiper, scheidend voorzitter van de koepel van katholieke en christelijke scholen Verus, in deze krant. Hij is tegen het uit de kabinetsformatie gelekte plan om scholen verplicht aandacht te laten besteden aan het Wilhelmus. Hij is niet tegen aandacht voor het volkslied, maar vreest een precedent voor verdere bemoeienis met bijzondere scholen.
Seksuele diversiteit
Dat vervolgstadium is er in veel opzichten al. Een van de zaken waar een nieuwe minister van onderwijs zich over moet buigen, is zorgen dat alle scholen voldoende aandacht besteden aan seksuele diversiteit. In april nam de Tweede Kamer een motie van SP’er Jasper van Dijk aan die het kabinet oproept scholen te bestraffen die dit onderwerp laten liggen. In 2012 besloot het kabinet Rutte-I dat scholen de acceptatie van seksuele diversiteit moeten bevorderen. Drie jaar eerder had de Kamer een motie van D66’er Alexander Pechtold aangenomen die hiertoe opriep. Maar ondanks de brede politieke steun bleef het moeilijk om alle scholen zover te krijgen dat ze hun lesprogramma voldoende aanpasten.
In 2016 concludeerde de onderwijsinspectie dat maar een derde van de scholen een doortimmerd plan had. Het hing erg van de individuele leraar af hoeveel aandacht er voor seksuele diversiteit was.
Burgerschap
Naast aandacht geven aan seksuele diversiteit moeten scholen ook ‘burgerschap’ bevorderen. In 2005 bepaalde het kabinet dat scholen hun leerlingen niet alleen taal en rekenen moeten bijbrengen, maar ook moeten onderwijzen in wat staatssecretaris Sander Dekker tegenwoordig definieert als ‘de waarden die ons als Nederlanders met elkaar verbinden’. De onderwijsinspectie concludeerde dit jaar dat het niet goed gaat met dit voornemen, mede omdat de opdracht van de overheid zo vaag is. Ook daar ligt dus een taak voor het nieuwe kabinet.
Onderwijsvoorzitter Kuiper verbaasde zich gisteren ook dat het CDA niet meer rekening houdt met de wens in de eigen achterban om de bijzondere scholen vrijheid te geven. Maar gezien het verleden van onderwijsbeleid hoeven deze scholen weinig van het CDA te verwachten. De christen-democraten deinzen er niet voor terug om in Den Haag te bepalen hoe het onderwijs hun maatschappelijke ideeën op jongeren moet overbrengen. Het burgerschapsonderwijs komt bijvoorbeeld van Maria van der Hoeven, CDA-minister van onderwijs tijdens het kabinet Balkenende-II.
Het CDA was ook de drijvende kracht achter de in 2011 ingevoerde maatschappelijke stage, waarbij middelbare scholieren dertig uur onbetaalde buitenschoolse arbeid moesten verrichten. Dit zou hen verantwoordelijkheidsbesef bijbrengen. Scholen waren aanvankelijk sceptisch over de plannen, maar begonnen na enige tijd ook de voordelen in te zien. Toen het kabinet Rutte-II vervolgens weer aan einde aan de stage maakte, waren de scholen evenmin te spreken over deze nieuwe bemoeienis.
ChristenUnie vindt Wilhelmus-lessen ‘prima’, SGP is tegen verplichting
De ChristenUnie en SGP kunnen zich goed vinden in Wim Kuipers oproep aan de politiek om zich niet te veel met het Nederlandse onderwijs te bemoeien. “Kamerleden hebben nog weleens de neiging om te zeggen waar scholen aandacht aan moeten geven, maar die taak moet je vooral niet bij de politiek neerleggen”, zegt ChristenUnie-Kamerlid Eppo Bruins, wiens partij met VVD, CDA en D66 onderhandelt over een nieuw kabinet. “Dan worden scholen overladen.”
De extra lessen over het Wilhelmus – die het CDA wil en Kuiper vreest – vindt Bruins echter een ander verhaal. “Het is natuurlijk een prima idee dat je over het Wilhelmus leert op school. Het volkslied staat al in de geschiedeniscanon, dus het komt langs in de les. Wat mij betreft is dat genoeg, maar ik heb er ook geen problemen mee als we iets explicieter opschrijven hoe we die lessen voor ons zien. Dat levert ook geen extra werkdruk op voor leraren. Al moet je natuurlijk niet ineens twintig dingen toevoegen aan het curriculum. Dan past het allemaal niet meer.”
SGP-Kamerlid Roelof Bisschop vindt juist dat scholen niet verder moet worden voorgeschreven hoe zij het volkslied behandelen. “Toen CDA-leider Sybrand Buma riep dat leerlingen elke ochtend het Wilhelmus moeten gaan zingen, had dat iets sympathieks. Je maakt kinderen zo bewust van het historisch erfgoed. Maar daarmee leg je de scholen ook weer een verplichting op. Waar eindigt dat dan? Straks moeten scholen ook op een bepaalde manier lesgeven over het koloniale verleden en de slavernij.”
Bisschop zou graag zien dat de politiek meer vertrouwen stelt in het onderwijs. “Stimuleer en help scholen door goed onderwijsmateriaal beschikbaar te stellen, maar laat de uitvoering verder aan de leraren over.
“Het Wilhelmus staat al in de geschiedeniscanon, het komt aan bod. De ene school bouwt er misschien een projectdag omheen, een andere school niet. Dat is nou net de vrijheid die het onderwijs heeft. Laat scholen hun eigen accenten leggen, daar is elke denominatie bij gebaat.”
Het CDA wil vanwege de formatie niet op de uitspraken van Kuiper reageren.