Amerika bekvecht: was het een briljante of een afgrijselijke speech van Trump?
Was het ‘een van zijn beste toespraken ooit’? Of ‘misschien wel de meest vijandige, gevaarlijke en intellectueel onsamenhangende – zo niet platweg oneerlijke – toespraak ooit door een Amerikaanse president voor een internationale organisatie gegeven’?
Wie wilde weten hoe Donald Trump het deed, dinsdag voor de algemene vergadering van de VN, kon steun vinden voor zowel het eerste oordeel (van de Republikeinse activist Erick Erikson op zijn website The Resurgent) als het tweede (van journalist Fred Kaplan in e-zine Slate).
Bij conservatieve commentatoren was er tevredenheid dat Trump afscheid nam van de toeschietelijkheid van zijn voorganger Barack Obama tegenover andere landen en internationale organisaties. En dat ook nog eens in de recht voor zijn raap stijl die kiezers in hem waarderen. “Zijn gehoor in de VN kreeg Trumpisme in zijn pure, onopgesmukte vorm”, schreef Gerald Seib in The Wall Street Journal.
Bannon-vleugel
Daar heeft, zo wordt alom vermoed, Trumps adviseur Stephen Miller veel aan bijgedragen. “Van hem dachten velen dat hij trillend in een of ander hoekje van het Witte Huis zat, sinds Steve Bannon er in augustus uit vloog. Maar op zijn minst als het om buitenlands beleid gaat, is de Bannon-vleugel nog ‘springlevend’, concludeert Alex Shepard van het progressieve opinieblad The New Republic.
Het oproepen van landen om compromisloos in hun eigen belang te handelen, is niet in Amerika’s belang
Maar Miller had niet de vrije hand, denkt Kori Schake van de conservatieve denktank Hoover Institution. “De toespraak bevatte veel nationalistische retoriek – oproepen tot patriottisme te over, aan de burgers van elk land – maar niet veel van de donkere visioenen uit de inaugurele rede van de president. Iemand, vermoedelijk buitenland-deskundige Nadia Schadlow of adviseur H.R. McMaster zal Miller een briefje hebben toegestopt dat zulke zaken het bij een internationaal publiek niet goed doen.”
Volgens Schake verdient de president een compliment voor het helder presenteren van Amerika’s visie. Maar niet voor de visie zelf: “De strategen en toespraakschrijvers lijken niet te begrijpen dat het oproepen van landen om compromisloos in hun eigen belang te handelen, niet in Amerika’s belang is.” Volgens haar is de visie op de wereldorde die Trump uiteenzette ‘niet te onderscheiden van die van China of Rusland.’
Die tegenspraak is ook waar Fred Kaplan van Slate over valt. De vragen die Trump stelt over patriottisme en soevereiniteit vindt hij ‘goede vragen’, helemaal strokend met de Vrede van Westfalen van 1648, die de soevereiniteit van natie-staten als de basis voor diplomatie in steen beitelde. “Maar als Trump gelooft wat hij daarover zegt, dan moet hij weten dat hij niet het recht heeft om te dreigen met de ‘totale vernietiging’ van Noord-Korea, een land van 25 miljoen mensen, omdat zijn leiders raketten en kernwapens testen.”
Maar volgens Eliott Abrams, die als diplomaat voor de presidenten Ronald Reagan en George W. Bush werkte, is het Trump in zijn toespraak juist gelukt om die tegenstelling te overbruggen. “Zijn specifieke uitspraken over Venezuela, Cuba en Iran laten zien dat hij niet gelooft dat het concept van soevereiniteit hen immuun maakt voor kritiek, of dat ze hun burgers tot in lengte van jaren kunnen onderdrukken”, zei hij tegen The Washington Post.
Lees ook
Jaren van Amerikaanse diplomatie gingen met een flinke zwaai op de schroothoop, tijdens de eerste toespraak van Trump tot de Verenigde Naties.