Madrid hanteert nu de botte bijl om het Catalaanse referendum te voorkomen
De Spaanse regering is er alles aan gelegen om het referendum over de onafhankelijkheid van Catalonië te blokkeren. Maar de inwoners van de regio zijn niet van plan zo maar te zwijgen.
Met de aanhouding van hoge Catalaanse ambtenaren liet Madrid vandaag zien wat het ervoor over heeft om het onafhankelijkheidsreferendum in de regio definitief te blokkeren. De Guardia Civil vatte in Barcelona zonder pardon veertien vermeende organisatoren van de illegale stembusgang in de kraag. Elders werden bijna tien miljoen stembiljetten in beslag genomen.
De aanhoudingen zijn tot nu toe de zwaarste maatregel die is genomen tegen de separatistische Catalaanse regioregering. Dit lokale bestuur hoopt met een volksraadpleging op 1 oktober Catalonië van Spanje los te weken. Separatisten in de welvarende noordwestelijke regio vinden dat zij nu te weinig terugzien van de eigen inkomsten. Ze klagen verder over een gebrek aan respect van Madrid voor de regio en de Catalaanse cultuur.
Spierballen van Madrid
De conservatieve landsregering van premier Mariano Rajoy heeft besloten het verbod van dit referendum door het Spaanse Constitutionele Hof met harde hand kracht bij te zetten. Nu de aangekondigde stemdatum nadert, laat Madrid steeds meer de spierballen zien.
Regiopremier Carles Puigdemont is niet echt onder de indruk van de arrestaties
Zo zijn inmiddels zevenhonderd Catalaanse burgemeesters die het referendum willen organiseren gedagvaard en wordt gepoogd de regionale geldstromen waarmee de stembusgang kan worden gefinancierd in te dammen.
De officiële referendumwebsite werd uit de lucht gehaald, al lieten de separatisten hem al snel op een andere plaats weer opduiken. Ook de vele Sí-vlaggen aan balkons of verkiezingsposters op straatmuren worden verwijderd, zodat de separatisten geen campagne meer kunnen voeren. Met de arrestaties lijkt Madrid weer een nieuwe stap te hebben gezet om de separatisten de nek om te draaien.
Nu hangt het veelbesproken en omstreden artikel 155 uit de Spaanse grondwet als een zwaard van Damocles boven Catalonië. Met dit wetsartikel kan de Spaanse staat de controle over de autonome regio grotendeels overnemen. Het is een paardenmiddel waar hardliners vóór zijn, maar dat voor de meeste gematigde tegenstanders van het referendum een stap te ver is. De grootste oppositiepartij in Spanje, de sociaaldemocratische PSOE, was er aanvankelijk ook tegen, maar trok onlangs haar veto in. Op het eerste gezicht lijkt Rajoy er zo in te slagen om met de botte bijl – en ‘altijd binnen de wet’, zoals de premier steevast herhaalt – het afscheidingsreferendum onmogelijk te maken.
Toch leek regiopremier Carles Puigdemont woensdag na crisisberaad over de arrestaties niet echt onder de indruk. Madrid heeft volgens hem een ‘autoritaire houding’ en op zondag 1 oktober zal er volgens hem gewoon gestemd worden. Al zal dit ingewikkeld worden zonder stembiljetten en terwijl organisatoren door justitie op de hielen worden gezeten. Mocht het op de een of andere manier toch lukken om te stemmen, dan is het vrijwel onmogelijk de uitslag onder de huidige stemomstandigheden als geldig te beschouwen.
In de kaart spelen
Europa schaart zich ondertussen achter Madrid. Maar als Rajoy zo hard blijft optreden zal dit de wenkbrauwen in Brussel toch steeds meer doen fronsen. En dat kan de in het nauw zittende separatisten wel eens in de kaart spelen. Want nu een fatsoenlijk referendum onmogelijk lijkt geworden, zou een bemiddelende rol van Europa voor hen meer dan welkom zijn om de patstelling te doorbreken.
“Als het niet via de stembus gaat, dan maar de straat op”
Het separatistische deel van de Catalaanse bevolking is ondertussen verbolgen over de acties van Madrid in hún Catalonië. Woensdagochtend verzamelden zich dan ook al snel honderden voorstanders van het referendum en de onafhankelijkheid. Zij zwaaiden uit protest met vlaggen voor de regeringsgebouwen in Barcelona en riepen om ‘vrijheid’.
“Jullie kennen Alva toch nog? In Catalonië maken wij nu hetzelfde mee”, zegt demonstrante Carmen Banzo (67), verwijzend naar de Spaanse landvoogd die tijdens de Tachtigjarig Oorlog een schrikbewind voerde in de Nederlanden. Banzo en haar vriend Manuel Satorra, die ook op de demonstratie is afgekomen, vinden dat Catalonië door Spanje wordt behandeld als een ‘kolonie’.
Duimschroeven
Zij zien het liefst dat de regio zich zo snel mogelijk afscheidt, zodat zij zelf de zaken kunnen regelen. Maar ook zij moeten toegeven dat het door de harde maatregelen uit Madrid erg ingewikkeld zal worden om op 1 oktober een referendum te houden. Maar de separatisten zitten niet bij de pakken neer.
“Als het niet via de stembus gaat, dan maar de straat op”, zegt Banzo beslist. Als Madrid de duimschroeven in Catalonië nog verder aandraait zullen de straatprotesten naar verwachting alleen maar toenemen. De eerste schermutselingen met de Guardia Civil waren al te zien.
Dit soort beelden voeden het sentiment van onderdrukking door Spanje onder de Catalanen alleen maar. Madrid zou dan misschien nu een representatief referendum kunnen voorkomen. Een bevredigende oplossing voor de Catalaanse crisis op de lange termijn raakt zo juist steeds verder uit zicht.