Ruttes ‘wenkbrauwen gingen omhoog’ bij Trump

Bij de Nederlandse VN-delegatie in New York is deze week sprake van een zekere opwinding, een ‘het-is-bijna-5-december’ gevoel. Na jaren voorbereiding mag Nederland namelijk op 1 januari aanschuiven in de VN-Veiligheidsraad, en de Algemene Vergadering is de laatste mogelijkheid om snel, veel regeringsleiders te ontmoeten.

Minister Bert Koenders (Buitenlandse Zaken) had maandagochtend al meteen een pull aside met de Amerikaanse president – een diplomatiek onderonsje ter lengte van een stevige handdruk. En nog voor de lunch meende de delegatie al in de wandelgangen te bespeuren dat de Nederlanders nu meer in trek zijn dan anders. Maar het was ook doorgedrongen dat Nederland straks met verzoeken geconfronteerd zal worden die het niet kan of wil inwilligen - en dan teleurstelling moet zien te vermijden.

Nederland heeft drie prioriteiten voor het tijdelijk lidmaatschap van de V-Raad, zei premier Rutte woensdag in de Algemene Vergadering: „een sterke VN in een veilige en duurzame wereld.” Rutte ging in zijn toespraak niet in op Trumps dreigement richting Noord-Korea. Tegen journalisten zei hij: „Ook bij mij gingen de wenkbrauwen omhoog.”

Om de VN te versterken steunt Nederland de hervormingsagenda van de nieuwe secretaris-generaal António Guterres en pleit het voor modernere werkwijzen. De VN zijn verzuild en ‘presidentieel’. Vakmensen werken langs elkaar, beslissingen kunnen alleen op het hoogste niveau worden genomen en het duurt veel te lang voordat de VN goede mensen kunnen aannemen. Rutte wil een „modern personeelsbeleid”. Hij pleitte er ook voor dat de VN meer aandacht besteden aan het voorkomen van conflicten. De VN-missie in Mali, waar Nederland ook in 2018 deelneemt, was volgens hem een goed voorbeeld. In Mali wordt veel aandacht geschonken aan het vergaren van ‘intelligence’.

Wie VN zegt, zegt bureaucratie, aldus secretaris-generaal António Guterres. Trump bewoog zich daarop schoorvoetend naar de VN

Nederland heeft jaren campagne gevoerd om voor het eerst in bijna 20 jaar weer aan te mogen schuiven in de V-raad. Een volwaardige zittingstermijn van twee jaar zat er niet in. Omdat Italië evenveel steun kreeg besloten de landen de termijn te splitsen.

In de Veiligheidsraad maken de veto-landen, de P5, de dienst uit. Daarnaast zijn tien landen tijdelijk lid. Kunnen de E(lected)10 ook echt iets, of is het stemvee in zondagse kleding?

„Als een van de top-10 donorlanden en een middelgrote én snel groeiende economie kan Nederland zeker een verschil maken”, zei Rutte voor zijn optreden in de Algemene Vergadering. „Bovendien vinden we als Nederland dingen, en dat wordt internationaal op prijs gesteld.” Maar, zei hij, je moet de invloed, „niet overdrijven.”

Italië was het afgelopen jaar voorzitter van het VN-comité dat de sancties aan Noord-Korea bewaakt. Jaren geleden kreeg Canada voor elkaar dat landen die sancties overtreden met naam worden genoemd, waardoor sancties pas echt effectief werden.