‘Aan graniet zie je de herkomst niet’
De granietimporteurs die in verband zijn gebracht met kinderarbeid en schuldslavernij reageren op het onderzoek van de Landelijke India Werkgroep. ‘De meeste bedrijven doen niks.’
“Dat drie bedrijven die wel hun best doen nu te kijk worden gezet, is teleurstellend”, zegt John van den Heuvel, directeur van keukenbladenleverancier Jetstone. Hij reageert op onderzoek van de Landelijke India Werkgroep, waaruit blijkt dat drie Nederlandse bedrijven, Kerasom, Michel Oprey & Beisterveld en Jetstone, graniet afnemen bij steengroeven met kinderarbeid en schuldslavernij.
De natuursteenmarkt telt honderden bedrijven en de meeste doen niks om de omstandigheden in de steengroeven te verbeteren, aldus Van den Heuvel. Maar omgekeerd kunnen critici zeggen: als drie zelfverklaard welwillende bedrijven al met deze problemen kampen, hoe groot is dan het probleem van de hele sector? Het is een markt waarin veel cowboys actief zijn, zoals Fred Linders, inkoper van Kerasom, ze noemt. De betrokken bedrijven reageren op het rapport. Welke maatregelen nemen ze tegen misstanden en wat kan beter?
We gaan naar India om onze groeven te onderzoeken. Wat kunnen we nog meer doen?
Misstanden
Kerasom, een groothandel in tegels uit Someren, verkoopt granieten dorpels en vensterbanken als service. Inkoper Linders wil weten bij welke steengroeven precies de misstanden zijn vastgesteld. De onderzoekers houden dat stil om de Indiase arbeiders niet in gevaar te brengen. Linders: “Zo kunnen wij bij onze agent niet aandringen op verbeteringen. Alsof je sjoemelsoftware vindt en niet wil zeggen bij welk automerk. Volgens onze leverancier komt ons graniet niet uit het onderzochte gebied. Wij gaan naar India om met de onderzoekers te praten en onze groeven te onderzoeken. Wat kunnen we nog meer doen?”
‘Er komen, helaas, op vrij grote schaal nog steeds misstanden voor’, schrijft Michel Oprey & Beisterveld op de eigen website over de sector. De marktleider in natuursteen uit Echt verhandelt vooral granieten platen en tegels. Als lid van het Responsible Stone Program van The Forest Trust (TFT) hoopt Michel Oprey ‘een steentje bij te dragen aan een betere wereld’. Het Engelse TFT keurt de omstandigheden in granietgroeven en verwerkingsfabrieken in India en China. Na vijf jaar lidmaatschap scoort Michel Oprey bij TFT nog altijd nul procent op transparantie van de leveringsketen.
Dat is omdat het bedrijf geen handelsinformatie wil delen met concurrenten, zegt Michel van den Goorbergh, commercieel directeur van het bedrijfsonderdeel dat in platen handelt. Maar TFT bezweert dat de verstrekte informatie geheim blijft. Van den Goorbergh belooft dat zijn bedrijf binnen anderhalve maand de hele keten alsnog bij de Ser op tafel legt, als deelnemer aan het natuursteenconvenant.
Koop niet bij een agent. Die gaat shoppen en kiest de leverancier die hem het meeste oplevert.
Zorgvuldigheid
Bij een vierde Nederlands bedrijf, keukenbladenleverancier Arte di Granito, zijn geen misstanden gevonden. Het bedrijf neemt alleen af bij ‘schone’ steengroeven. Als enige van de 33 in het rapport genoemde Westerse bedrijven heeft het de eigen productielocaties bekendgemaakt. “Ik wil er alles aan doen”, zegt mede-eigenaar Niels van den Beucken. Zijn advies aan concurrenten? “Koop niet bij een agent. Die gaat shoppen en kiest de leverancier die hem het meeste oplevert. Koop direct bij steengroeven en fabrieken en laat die door een externe partij controleren.” Bij TFT scoort Arte de Granito 59 tot 100 procent op transparantie. Ook het milieu telt daarin mee. “We breken bergen af en graven gaten. Laat vervolgens geen rotzooi achter.”
Dit soort zorgvuldigheid maakt productie duurder, zeggen concurrenten. Dat klopt niet zolang je slim handelt, antwoordt Van den Beucken. “Zonder tussenagent ben je goedkoper uit. Sommige bedrijven halen Indiaas graniet uit Italië, dat kost ook extra.” Hij schat zijn extra kosten op minder dan 5 procent.
Aan een plaat graniet kun je niet zien waar die vandaan komt. Dat moet veranderen.
Keurmerk
Jetstone was aangesloten bij TFT, maar is ermee gestopt. “Omdat TFT niet een keurmerk voor de hele natuursteenketen nastreeft en wij wel. Daarnaast is hun slagkracht in de natuursteensector beperkt omdat TFT maar twaalf bedrijven als lid heeft. Ze zijn veel sterker vertegenwoordigd in de cacao en de duurzame palmolie.” Via kenniscentrum en werkgeversorganisatie Di-Stone zit Jetstone aan tafel bij de Ser voor het natuursteenconvenant.
“Aan een plaat graniet kun je niet zien waar die vandaan komt. Dat moet veranderen”, zegt Van den Heuvel. “We hebben zelf eens de productie van een bepaalde kleur graniet geanalyseerd en de locaties laten controleren. Maar de Indiase overheid gooide die groeve opeens dicht. Zoiets hou je alleen vol als de sector meedoet.”
Er zijn genoeg keurmerken, in Noord-Europa al zes, zegt Van den Heuvel. “Die moeten worden samengevoegd tot een keurmerk dat te vergelijken is met FSC bij hout. Een track en tracesysteem waardoor je precies ziet welke steen uit welke groeve komt. Dat biedt ook de consument duidelijkheid.”