Nederlandse bedrijven verkopen graniet uit mijnen waar kinderarbeid voorkomt
Drie Nederlandse importeurs van natuursteen hebben graniet gekocht bij Indiase steengroeven waar kinderarbeid is vastgesteld. Ook werken er arbeiders die schulden hebben bij hun werkgever, waardoor ze kwetsbaar zijn voor schuldslavernij. Dat blijkt uit onderzoek van de Landelijke India Werkgroep, Stop Kinderarbeid en Kerk in Actie naar de arbeidsomstandigheden ter plaatse en uit exportgegevens.
Wie op de meubelboulevard een nieuwe keuken aanschaft, weet niet zeker of die vrij is van kinderarbeid
De betrokken bedrijven leveren granieten werkbladen aan keukenspecialisten, vensterbanken aan de bouw en stenen voor tuinen, vloeren en badkamers. Wie op de meubelboulevard een nieuwe keuken aanschaft, weet dus niet zeker of die vrij is van kinderarbeid. Ook al zeggen de drie bedrijven in hun reacties al maatregelen tegen misstanden in de natuursteensector te nemen. Bij een vierde Nederlands bedrijf, Arte di Granito, zijn geen misstanden gevonden.
Zware omstandigheden
In de Nederlandse natuursteenbranche gaat 300 miljoen euro om en zijn 800 bedrijven actief. Van de meeste bedrijven is onduidelijk waar ze inkopen. India is de grootste exporteur van graniet ter wereld. Het harde en decoratieve steen wordt uitgevoerd als ruwe blokken, gesneden platen of gepolijste eindproducten, zoals grafstenen. Restanten worden verwerkt tot kiezels, bijvoorbeeld voor wegenbouw. De omstandigheden in de groeven zijn zwaar.
Bij 19 groeven is schuldslavernij een risico of een daadwerkelijk probleem
Bij 22 steengroeven in de Indiase deelstaten Andhra Pradesh, Karnataka en Telangana zijn 172 werknemers ondervraagd. Bij 7 groeven was sprake van kinderarbeid. Bij 19 groeven is schuldslavernij een risico of een daadwerkelijk probleem. Werknemers krijgen een voorschot of een lening, bijvoorbeeld voor medische zorg, en kunnen de som vaak niet terugbetalen. Zolang die schuld staat, mogen ze niet weg bij het bedrijf.
Van tien onderzochte steengroeven was via douanegegevens van Indiase havens te zien welke bedrijven het graniet kopen. Zo zijn 33 westerse bedrijven achterhaald. Daarvan kochten er 22 bij een groeve met kinderarbeid. Dertig namen af van een steengroeve waar schuldslavernij een groot risico is. Vaak is er sprake van een tussenpersoon of een fabriek die de blokken verwerkt. Het rapport verschijnt vandaag, het veldonderzoek liep in de tweede helft van vorig jaar. Het is een steekproef: elk van de drie deelstaten telt honderden steengroeven.
Tekst loopt door onder de kaart.
Steengroeven zonder naam
Michel Oprey & Beisterveld is marktleider in Nederland en verkoopt vooral tegels en platen voor tuinen en inrichting van huizen. Michel van den Goorbergh, commercieel directeur van het bedrijfsonderdeel dat in platen handelt, zegt dat de agent in India nogmaals is verteld dat het alleen ‘schone’ stenen wil afnemen.
Jetstone is specialist in keukenwerkbladen. Kerasom is een kleine groothandel die vooral tegels verkoopt en graniet importeert voor vensterbanken en dorpels. Jetstone en Kerasom vragen de onderzoekers om de namen van de steengroeven bekend te maken, zodat ze bij hun tussenhandelaar op verbeteringen kunnen aandringen.
Dat de steengroeven in dit onderzoek een nummer en geen naam krijgen, heeft te maken met de kwetsbaarheid van betrokkenen, zeggen de onderzoekers. De financiële belangen van Indiase zakenmensen en politici zijn groot, en daarom is er angst voor repercussies.
De auteurs van het rapport roepen de natuursteenhandel en eindgebruikers zoals de uitvaartbranche en de bouwsector op hun productieketen te analyseren. Ook moet de Indiase overheid zorgen voor betere naleving van de wet.
Kleinere kinderen zijn vaak actief rondom de groeven. Ze brengen thee of water naar de arbeiders.
Convenant
De Sociaal-Economische Raad meldde in mei aan een convenant voor de branche te werken. Door de productieketen in kaart te brengen, moeten misstanden sneller aan te pakken zijn. Aan tafel zat ook de Vereniging Nederlandse Natuursteen Importeurs (VNNI), maar die is opgestapt. Wel schuiven individuele bedrijven en brancheorganisaties aan. Michel Oprey & Beisterveld en Arte di Granito ondersteunen het convenant, net als de Landelijke India Werkgroep en Stop Kinderarbeid.
De VNNI zegt dat het proces te kostbaar is en dat de betrokken bedrijven relatief weinig uit India importeren. Ook is schuldslavernij volgens de VNNI een groter probleem bij de groeven dan kinderarbeid. “Steengroeven zitten in afgelegen gebieden en vaak is er geen school in de buurt. Ouders nemen hun kinderen dan maar mee naar de groeve”, zegt penningmeester Niels Ros.
Zwaar en gevaarlijk werk, ook onder de 18
Graniet is zwaar. Hoe kunnen kinderen dan in een steengroeve werken? Volgens D. Heyl van de Landelijke India Werkgroep gaat het in de onderzochte granietgroeven om tieners, bijvoorbeeld van een jaar of veertien, die al sterker en groter zijn. Ze helpen mee bij het boren of tillen afvalstenen in de truck. Volgens de Indiase wet mogen jongeren tot 18 jaar geen gevaarlijk of zwaar werk doen.
Kleinere kinderen zijn vaak actief rondom de groeven. Ze brengen thee of water naar de arbeiders of helpen bij de verwerking van reststenen. Groeve-eigenaren laten brokstukken afvoeren en dumpen die in de omgeving. Vrouwen en kinderen hakken de brokken fijn tot kiezels en verkopen die aan een handelaar. Die reststeenverwerking gebeurt niet in de groeve, daarom zeggen eigenaren dat ze niet verantwoordelijk zijn. Maar het gaat wel om hun afval.
Lees verder: 'Aan graniet zie je de herkomst niet'.