Uitdaging voor linkse politiek: verlies niet de grieven van de witte arbeidersklasse uit het oog
Afgelopen vrijdag moest Steve Bannon, de campagnestrateeg die Donald Trump aan de verkiezingsoverwinning hielp, het veld ruimen. In een niets verhullend interview met het linkse blad The American Prospect ondermijnde Bannon niet alleen Trumps beleid ten aanzien van Noord-Korea, ook spuide Bannon er zijn economisch-nationalistische - lees anti-China - retoriek.
Volgens Bannon zijn de witte nationalisten en neonazi's die in Charlottesville tegendemonstranten te lijf gingen irrelevant. Het zijn in zijn ogen vooral de Democraten die een wereld te verliezen hebben bij de beeldenstorm. 'Zolang zij over identiteitspolitiek praten, heb ik de Democraten waar ik ze hebben wil. Wat mij betreft praten ze elke dag over racisme. Als links zich richt op ras en identiteit, en wij richten ons op economisch nationalisme, dan kunnen wij de Democraten inmaken.'
Eenzelfde geluid kwam afgelopen week ook uit linkse hoek. Hoogleraar politicologie Mark Lilla betoogt dat links zichzelf in de voet schiet door identiteitspolitiek te bedrijven. Volgens Lilla is de ooit succesvolle linkse solidariteitspolitiek ontaard in een mislukte politiek van 'verschil'. Door politiemishandeling aan te grijpen voor een brede aanklacht tegen de Amerikaanse maatschappij en een bekentenis van witte schuld te eisen, speelt de protestbeweging Black Lives Matter Trump in de kaart, aldus Lilla.
Ik heb meer sympathie voor Bannons visie van economisch nationalisme dan voor Lilla's schrille aanval op Black Lives Matter en andere protestbewegingen. Het politiegeweld tegen zwarte Amerikanen zal weinig mensen onberoerd laten. Maar ik heb ook oog voor de uitzichtloze situatie waarin witte, laagopgeleide Amerikanen in de Rust Belt zich bevinden. Die hebben als gevolg van de globalisering hun banen zien verdwijnen. Gezinnen zijn ontwricht geraakt en het aantal wanhoops-doden (door alcohol, drugs en zelfmoord) is schrikbarend gestegen.
Je hoeft geen witte supremacist te zijn om je het lot van die mensen aan te trekken, zelfs als hun economische positie gemiddeld genomen nog steeds beter is dan die van zwarte Amerikanen en hun sterftecijfer lager. Trump had als geen andere kandidaat oog voor de grieven van deze Amerikanen en speelde daar handig op in door China de (handels)oorlog te verklaren en een muur op de grens met Mexico te beloven. Trump ging nog een stap verder door ook etno-nationalistische, oftewel racistische, retoriek te bezigen, bijvoorbeeld door de onafhankelijkheid van een rechter in twijfel te trekken omdat die 'Mexicaans' zou zijn.
Ik heb ook oog voor de uitzichtloze situatie waarin witte, laagopgeleide Amerikanen in de Rust Belt zich bevinden
De oplossing is niet dat links terugkeert naar 'de kernbeginselen van solidariteit en gelijke bescherming voor iedereen', zoals Lilla bepleit. Dat zou immers betekenen dat misstanden als rassen- en seksediscriminatie zouden blijven voortbestaan zij het op een hoger welvaartsniveau. De uitdaging voor de linkse politiek is om een programma te ontwikkelen dat opkomt voor de legitieme belangen van minderheidsgroepen zonder de legitieme grieven van de witte arbeidersklasse uit het oog te verliezen. Wit is namelijk ook een kleur.
Zo moeilijk is het niet om een positieve visie te ontvouwen. Neem bijvoorbeeld het controversiële voorkeursbeleid. Door meer minderheden aan te stellen bij de politie, het openbaar ministerie en de rechterlijke macht, neemt het vertrouwen in de rechtsstaat toe, en zullen de criminaliteit en het gevoel van onveiligheid afnemen. Hoewel diversiteitsbeleid ten koste lijkt te gaan van witte Amerikanen, profiteren zij er juist van. Kijk maar naar New York, waar de criminaliteitscijfers historisch laag zijn.
Hoewel diversiteitsbeleid ten koste lijkt te gaan van witte Amerikanen, profiteren zij er juist van
Eduardo Porter schreef een interessante column in reactie op Trumps voorstel om alleen nog geschoolde migranten toe te laten. Volgens Porter is het grootste gevaar het niet hebben van laagopgeleide migranten. Niet alleen zal door de toenemende vergrijzing er een steeds grotere vraag zijn naar laagwaardige arbeid. Dankzij de goedkope arbeid van migranten gaan Amerikanen ook vaker uit eten dan Europeanen. Daardoor zijn er in de VS ook meer banen in restaurants.
Het argument voor het herverdelen van de winsten van globalisering is nog simpeler. Zelfs als de herverdeling wordt geëntameerd om de witte arbeidersklasse tevreden te stellen, zal ze andere sociale groepen ook helpen. Die zitten immers vaak in hetzelfde schuitje als je niet naar kleur maar naar sociale klasse kijkt. Wie wil daar nou een tegenstelling suggereren?