Heleen Verburg worstelt met God voor nieuw stuk Zeeland Nazomerfestival
Nee, ze heeft geen gesprekken gevoerd met gelovige Middelburgers. Ook niet met ongelovigen. In weerwil van de trend om nieuwe drama's te schrijven op basis van interviews met de lokale bevolking, werkte Heleen Verburg (53) voor Een nieuwe god in de afzondering van haar recreatiewoning aan de dijk in Doesburg.
De titel zoemde vorige zomer al door haar hoofd, tijdens het tuinieren, lang voordat ze door de Zeeuwse acteur Bram Kwekkeboom werd gevraagd een toneeltekst te schrijven voor een locatievoorstelling in de Nieuwe Kerk van het historische Abdijcomplex in Middelburg.
Toen ze die katholieke kerk met zijn twee puntgevels binnenging en de immense ruimte zag, werd ze getroffen door de leegte tussen de steunberen. De ideale plek voor haar tweegevecht tussen een vrouw en een GeLiefde, inderdaad met hoofdletter L. De dialoog gaat niet voor niets over een worsteling met godsbeelden. Morgen gaat Een nieuwe god in première, tijdens het Zeeland Nazomerfestival, dat vandaag begint.
(Ik-figuur in Een nieuwe god:) 'Moet ik liegen dan? Waarom zou ik moeten liegen? Ik denk dat we het niet gaan redden. Met onze God. Zo. Nou heb ik het gezegd.'
Heleen Verburg
Toneelauteur, liedjesschrijver en theatermaker Heleen Verburg (1964) is vooral bekend als auteur van succesvolle jeugdtheaterstukken. Voor Katharina Katharina in het Ganzenbord (2002) ontving ze de Duits-Nederlandse Kaas & Kappesprijs 2002 en de Duitse Jeugdtheaterprijs 2004.
Inmiddels schrijft ze theater voor volwassenen. Coupure (2002) ging over schuldgevoelens 50 jaar na de watersnoodramp. Een nieuwe god is haar derde tekst voor Theaterproductiehuis Zeelandia.
Verburg twijfelde nog even of ze wel moest schrijven voor een kerk. Hoewel ze progressief katholiek is opgevoed, maar niet meer praktiserend, wilde ze niet in opdracht werken van 'dat instituut'. 'Alles in mij verzet zich tegen bepaalde dogma's. Neem de stem van de vrouw. Maria, moeder van de vertegenwoordiger van de kerk, mag geen lichaam hebben. Maria Magdalena mag niet spreken. Het feit dat je stem je wordt afgenomen is een grote misdaad. Dat zat bij mij zo diep, dat ik mij eerst uit de kerk moest uitschrijven, voor ik aan deze toneeltekst kon beginnen.'
Met een kerkverlatersbrief in haar rugzak fietste ze naar de kerk in Doesburg. Om vervolgens linea recta in de boekwinkel de Bijbel en andere theologische literatuur te kopen. Verburg is een schrijver die zich graag goed documenteert. Liever feitenkennis en theorieën dan persoonlijke levensgesprekken. 'Dan loop ik het gevaar dat ik blijf hangen in het verhaal van die ene persoon.'
(Ik-figuur:) 'Het is te moeilijk. Het is gewoon te moeilijk. Hoort U mij (...) Ik geef het op. Vanaf nu is het oorlog. Oorlog tussen U en mij.'
In dit stuk zoek ik via de diepe vertwijfeling van een gelovig mens naar een herdefinitie van het goddelijke
Verburg volgde online een aantal diensten in de Nieuwe Kerk en werd getroffen door de gemeenschapszin die eruit sprak, het zoeken naar verbinding. 'In dit stuk zoek ik via de diepe vertwijfeling van een gelovig mens naar een herdefinitie van het goddelijke. Ik geloof dat iedereen een goddelijke vonk in zich draagt. Voor mij schuilt religie in het besef van een grondoorzaak. Alleen worden we zo overspoeld door alles wat in de wereld gebeurt, dat de woede overheerst. Terwijl de schepping toch van een onbeschrijfelijke schoonheid is.'
(Ik-figuur:) 'Ik doe mijn ogen dicht en ik voel het gif van de wereld door mijn lichaam gaan. Ik weet niet hoe ik het moet stoppen. De oceanen zijn mijn bloed. Ik voel het vuil van de mensheid in mijn aderen.'
Verburg kreeg de zinnen van de GeLiefde in drie dagen op papier. Het andere personage kostte meer tijd. 'Het is best een kluif, omdat het geen drama is in traditionele zin.'
Daags na het interview doet zich een onverwachte wending voor. Na bezoek aan een doorloop vindt Verburg dat deze voorstelling qua vorm en inhoud zo sterk afwijkt van het door haar geschreven stuk, dat ze zich daarin niet meer herkent. 'De GeLiefde spreekt zinnen uit als een vertoornde God, wat ik juist wil vermijden. Er is een groep amateurspelers toegevoegd, met eigen teksten.' Volgens Verburg is het resultaat nu anders dan zij met het stuk beoogt. 'Daarom trek ik mij terug uit het project en neem afstand van de voorstelling.' Zeeland Nazomerfestival kon vanwege de openingsdrukte nog niet reageren, maar geeft aan vandaag met Verburg in gesprek te gaan.
Zeeland Nazomerfestival 2017: 22/8 t/m 2/9
Een nieuwe god: 23/8 t/m 2/9 in de Nieuwe Kerk van de Abdij in Middelburg
Tips voor Zeeland Nazomerfestival 2017
Uit de tijd vallen
In een voormalige suikerfabriek in Sas van Gent spelen o.a. actrice Marlies Heuer, componist en zanger Theo Nijland en acteur Jan Paul Buijs een onsentimentele, poëtische theaterbewerking van het boek Uit de tijd vallen van de Israëlische schrijver David Grossman (22/8 t/m 2/9).
Hiroshima, mon amour
Tussen eb en vloed aan de Oesterdam in Tholen spelen Goele Derick, Kyoko Scholiers en Indra De Bruyn een bewerking van het beroemde filmscenario Hiroshima, mon amour (1959) van Marguerite Duras, over een korte, intense liefde tussen een Franse actrice en een Japanse architect die door de atoombom zijn familie verloor (22/8 t/m 2/9).
Vlaklanders
Twee oudere acteurs (Titus Muizelaar en Titus Tiel Groenestege) spelen in de Schouwburg Middelburg Vlaklanders van Gerardjan Rijnders en Peter Verburgt. Over een leven in het theater en het theater in het leven (23 t/m 30/8)
Als de klok van A
Met uitzicht op het Kanaal door Walcheren pellen moeder en dochter Ilse en Amaryllis Uitterlinden in Middelburg, bij het Waterschap Scheldestromen, garnalen. In Als de klok van A spelen ze vissersvrouwen die wachten op een verloren zoon en broer. Zeeuwse vissersdochter Judith de Rijke schreef en regisseert. Twee conservatoriumstudenten vormen een koor (23 t/m 26/8).