Bij 'The Fever' creëert het publiek zelf een memorabele theaterervaring

Groningen staat tot en met 27 augustus in het teken van de 27ste editie van Performing Arts Festival Noorderzon en iedere bezoeker blijkt bij navraag fan. Een regenbuitje jaagt ze onder een afdakje van een van de tenten en uitspanningen in het Noorderplantsoen, maar met z’n allen schuilen voor de elementen brengt ook een genoeglijk soort van eendracht teweeg.

De website van Noorderzon spreekt van de ‘curieuze combinatie van gezellig zomerfeest en internationaal kunstenfestival’. En inderdaad zou je in deze ongedwongen sfeer van biertjes drinken en voorstellingen zien, bijna vergeten dat Noorderzon door kenners als misschien wel het beste theater-, dans-, muziek- en performancefestival van Nederland wordt beschouwd. Noorderzon is een voorhoedefestival, waar namen bovendrijven die je later op gevestigde podia van bijvoorbeeld Holland Festival ziet: Milo Rau, Mariano Pensotti. Relevant en actueel zijn sleutelwoorden, maar ook het vinden van nieuwe manieren om het publiek bij voorstellingen te betrekken staan centraal.

Aan de lijst van belangwekkende makers kan met deze editie een naam worden toegevoegd: 600 Highwaymen, een Amerikaanse theatergroep rond Abigail Browde en Michael Silverstone. Zij maakten met ‘The Fever’ een theaterervaring die je als publiek niet licht zult vergeten. Dat komt doordat je die ervaring zelf creëert, althans, dat doe je sámen. Wat betekent het om deel uit te maken van een gemeenschap, welke verantwoordelijkheid draag je voor de ander? Op een ongekend gewaagd, brutale én innemende manier worden we met deze vragen geconfronteerd, simpelweg door ze echt te doorvoelen. Een week na het gewelddadige geweld in Charlottesville komt het hard aan.

Nee, dat is niet klef

Een rood vierkant speelvlak, het publiek zit eromheen, je kunt elkaar van alle kanten in de ogen kijken. Er wordt een verhaal verteld over een feestje, een doorsnee warme familiebijeenkomst. De personages beginnen te leven door bewegingen, golvende armen, geflexte handen - heel simpel eigenlijk - en het publiek wordt uitgenodigd om mee te doen. Dan krijgt het verhaal een zwart randje: wie is toch de schimmige figuur aan de overkant van de straat die naar binnen kijkt?

De ‘ander’ blijkt een performer die naast je zit, of tegenover je, en hij of zij daagt ons uit tot handelen. Een oudere performer valt, wie helpt hem met opstaan? Durf je de wangen van de zwarte performer aan te raken? De toeschouwer wordt actief de voorstelling ingezogen. Soms is een van de toeschouwers het onderwerp, die is dan opeens de ‘ander’ naar wie iedereen kijkt. Onnodig zijn de ietwat moralistische betogen die de actie illustreren. Daarin worden parallellen getrokken met het kind zijn, toen er nog geen notie van de ‘ander’ was. Dat maakt des te duidelijker dat de kracht van The Fever ‘m zit in het onverwachte van de participatie en niet in quasi-poëtische uitleggerigheid.

Maar echt prachtig hoe een aaneenschakeling van handelingen uitgroeit tot een collectief, waarin iedereen elkaar aankijkt, aanraakt en dingen als vanzelf gaan. Ontroerend is de scène waarin het publiek een performer optilt en ronddraagt, als een lenteoffer ter nagedachtenis van onze verloren onschuld. Om dit te volbrengen moet iedereen meedoen, en dat gebeurt dan ook, heel organisch. Heuse choreografieën worden dat, liefdevol en compassierijk. En nee, dat is niet klef.