Hebben topbestuurders meer stress dan het voetvolk?

Een nogal sadistische neurowetenschapper deed zestig jaar geleden een experiment met resusapen. De apen in de ene groep kregen elke 20 seconden een stroomstoot zonder dat ze er wat tegen konden doen. Die in de andere groep konden die voorkomen door elke 20 seconden een hendel over te halen. En wat bleek: de apen in de laatste groep die verantwoordelijkheid konden nemen voor hun eigen lot - de uitvoerende (executive) apen - kregen sneller een maagzweer en gingen eerder dood dan de eerste groep.

Een nieuw syndroom was ontdekt: het 'executive-stresssyndroom'. Topbestuurders, of zoals het tegenwoordig chic heet chief executive officers (ceo's) , zouden eerder stressproblemen hebben dan het voetvolk dat alleen maar hoeft te doen wat wordt gezegd. In de jaren tachtig maakte de BBC er zelfs een hilarische sitcom getiteld Executive Stress over, hier uitgezonden onder de titel Twee banen op één kussen.

Ceo's hebben het niet gemakkelijk. Ze krijgen meer e-mails dan andere werknemers, moeten vaker knopen doorhakken, liggen eerder onder vuur, werken veel meer uren en moeten andere mensen teleurstellen of zelfs ontslaan. Alleen halve psychopaten gaat dat laatste niet in de kouwe kleren zitten.

Ton Büchner van AkzoNobel is niet de eerste noch de laatste die er de brui aangeeft. The Wall Street Journal schreef eens over ceo's die zich elke morgen moesten vermannen weer iedereen te vertellen wat te doen. Ze snelden van het ene naar het andere overleg zonder zelfs tijd te hebben naar toilet te gaan. De druk op de blaas was nog te harden, maar het gevoel continu te worden opgejaagd werd hun vaak te veel.

Het executive-stresssyndroom zal best bestaan. Maar ceo's hebben het daarom niet zwaarder dan hun ondergeschikten, zelfs niet als ze zoals Büchner 16 uur per dag werken en zich voor tweehonderd procent inzetten.

Het onderzoek met de resusapen is vele malen op meer diervriendelijke manier overgedaan. Bij bavianen hadden dieren die lager in de rangorde stonden veel meer stressgerelateerde aandoeningen dan de alfamannetjes die gemakkelijk vrouwtjes het hof konden maken en hun agressie konden botvieren op de rest van de groep. Uit een onderzoek onder keurig geclassificeerde overheidsambtenaren in Groot-Brittannië bleken de laagsten in rang vaker stressgerelateerde gezondheidsproblemen te hebben en eerder dood te gaan. Vorige week meldden twee pensioenfondsen in Nederland dat werknemers die het ondergeschikte en zwaarste werk doen veel korter van hun pensioen genieten.

Hoe meer controle mensen hebben over hun werk hoe lager de stress en het ziekteverzuim is en hoe langer ze leven. The American Scientist noemde het executive-stresssyndroom drie jaar geleden zelfs een mythe. Mensen die de meeste controle hebben over hun werk en het gemakkelijkst taken kunnen delegeren hebben de minste stress.

De minzame Ton Büchner is de uitzondering die de regel bevestigt.

Reageren?