Ernstige schulden door onnavolgbare regels
Den Haag
Dat staat in een advies dat de Raad voor Volksgezondheid en Samenleving (RVS) vandaag aanbiedt aan staatssecretaris Jetta Kleinsma (Sociale Zaken). ‘Het wordt tijd dat de overheid in actie komt om te voorkomen dat mensen in schulden raken’, zegt José Manshanden, RVS-raadslid en directeur sociaal beleid bij de gemeente Utrecht.
De overheid kan daarvoor allereerst naar zichzelf kijken, stelt de RVS vast. Mensen die zich melden bij de schuldhulpverlening, hebben gemiddeld vijftien schuldeisers. Daar zitten over het algemeen een paar overheidsinstanties bij. In sommige gevallen heeft de overheid zelf bijgedragen aan de escalatie van de schuldenlast, doordat de regels nodeloos ingewikkeld waren. ‘Het hele stelsel van toeslagen is bijvoorbeeld moeilijk te begrijpen’, legt Manshanden uit. ‘Toeslagen worden vooraf uitgekeerd, maar tussendoor wijzigt de situatie van mensen soms. Ze zien niet aankomen dat ze later weer geld moeten terugbetalen en hebben het dan al uitgegeven.’ Ook lopen mensen vergoedingen mis, doordat de aanvraagprocedure voor hen te moeilijk is.
Het stelsel van toeslagen moet daarom vervangen worden door een eenvoudiger systeem, vindt de RVS. ‘Met vereenvoudiging van regels kun je echt een deel van de schuldenproblematiek voorkomen.’
hulp aanbieden
De raad vindt daarnaast dat schuldeisers hun ‘zorgplicht’ serieuzer moeten nemen. Instanties als de fiscus, gemeenten en zorgverzekeraars moeten in hun communicatie rekening houden met laaggeletterdheid. Ook moeten ze tijdig hulp aanbieden aan mensen die in problemen komen, bijvoorbeeld door hun een betalingsregeling aan te bieden of door te verwijzen naar een instantie die hen kan helpen. Manshanden noemt het voorbeeld van een jonge man die te laat was met de apk-keuring van zijn auto. Hij bleek daarnaast twee onverzekerde brommers te hebben, hoewel die alleen maar in de schuur stonden. Het Centraal Justitieel Incassobureau stuurde hem een boete van 2000 euro. Die kon hij niet meteen betalen. Na aanmaningen was de boete opgelopen tot 15.000 euro. Manshanden: ‘Dit hele systeem gaat ervan uit dat mensen niet wíllen betalen, terwijl sommigen het niet kúnnen. Die moet je niet opzadelen met een verhoging, ze hebben hulp nodig.’ Ze wijst erop dat Zweden slechts één landelijk incassobureau heeft. ‘Je komt er dan wel veel sneller achter als iemand schulden heeft bij meer instanties.’
De toegang tot de hulpverlening kan ook beter. Zo kunnen gemeenten een loket voor financieel advies openstellen voor mensen die nog niet in de schulden zitten, zegt Manshanden. ‘In Amersfoort gebeurt dat al en Almere is daar ook mee bezig.’ <
