Dit is een artikel uit het NRC-archief De artikelen in het archief zijn met behulp van geautomatiseerde technieken voorzien van metadata die de inhoud beschrijven. De resultaten van deze technieken zijn niet altijd correct, we werken aan verbetering. Meer informatie.
Bekijk hele krant

NRC Handelsblad

Voetbal

Na aftocht knaagt nu dopingverleden

Doping Rusland werd zaterdag roemloos uitgeschakeld in de Confederations Cup in eigen land. Maar problematischer is wellicht de schaduw die het dopingverleden van de Russische sport werpt over het WK in 2018.

De spelers van Rusland zijn zwaar teleurgesteld na hun uitschakeling in de Kazan Arena. Voor eigen publiek in Kazan verloor de Russische ploeg van Mexico, dat door de 2-1 zege naar de halve finale gaat.
De spelers van Rusland zijn zwaar teleurgesteld na hun uitschakeling in de Kazan Arena. Voor eigen publiek in Kazan verloor de Russische ploeg van Mexico, dat door de 2-1 zege naar de halve finale gaat. Foto Darren Staples/Reuters

De aftocht van de ‘Sbornaja’ in het laatste groepsduel met Mexico (2-1 nederlaag) was zaterdag in Kazan even roemloos als voorspelbaar. Zoals Rusland sinds het uiteenvallen van de Sovjet-Unie slechts één keer de groepsfase overleefde op een eindtoernooi, zo werd het proeftoernooi precies een jaar voor het WK in eigen land een afgang. Voor het eerst in zestien jaar overleeft het gastland de groepsfase van de Confederations Cup niet.

Werk aan de winkel voor de Russische bondscoach Stanislav Tsjertsjesov. Hij erfde een ploeg die op het EK in Frankrijk vorige zomer dramatisch voor de dag kwam onder leiding van Leonid Sloetski. De Russische deelname werd ook nog eens ontsierd door hooligans die in Marseille de confrontatie zochten met Engelsen.

Het is speuren naar lichtpuntjes voor de Russen met hun kwakkelploeg, maar problematischer is wellicht de schaduw die het Russische dopingverleden – als het al verleden is – over het WK 2018 werpt.

Besmeurd blazoen

Het blazoen van de Sbornaja werd zondag nog eens extra besmeurd met de onthulling van de Britse tabloid Mail on Sunday dat de wereldvoetbalbond FIFA het voltallige elftal van Rusland op het WK 2014 onderzoekt wegens de verdenkingen die rijzen uit het rapport dat Wereldantidopingautoriteit WADA vorig jaar opstelde over het staatsgestuurde dopingprogramma dat in Rusland draaide tussen 2011 en 2015.

Onder de kop ‘The Drug Squad’ wordt het bewuste WK-elftal, dat met twee gelijke spelen en een nederlaag tegen België amper in de herinnering voortleeft, nu door Mail on Sunday geduid als „een teruggekeerde kwelgeest voor het Russische voetbal”.

Vier van de spelers op dat WK in Brazilië, alsmede de 33-jarige sterspeler Joeri Zjirkov die ook genoemd wordt, waren afgelopen week actief op de Confederations Cup. De FIFA bevestigt dat Russische voetballers worden onderzocht, maar gaat niet in op namen of aantallen. Bij dopingcontroles op en voor het WK in Brazilië is niets verdachts aangetroffen, meldt de wereldvoetbalbond.

Dat het Russische voetbal niet gevrijwaard was van het staatsgestuurde dopingprogramma bleek al uit het WADA-onderzoek van de Canadees Richard McLaren. In elf gevallen zijn bij voetballers positieve dopingcontroles gemanipuleerd of weggepoetst. In december volgde McLarens constatering dat bij 33 spelers, onder wie ook buitenlanders, onregelmatigheden zijn aangetroffen. Verder gaf hij geen toelichting.

Volgens Mail on Sunday gaat het nu om ten minste 34 Russische voetballers, onder wie dus 23 internationals van het WK 2014-team, die onder de aandacht zijn gekomen wegens „onregelmatigheden” bij hun urinemonsters. Daar zou overigens ook een onschuldige verklaring voor kunnen zijn, merkt de krant nog wel op.

‘Volkomen logisch’ onderzoek

Het is volgens Herman Ram van de Nederlands Dopingautoriteit „volkomen logisch” dat elke sportfederatie nu onderzoek doet. Ruim duizend Russische sporters, met name atleten die aan Zomerspelen meededen en deelnemers aan de Winterspelen in Sotsji in 2014, zijn op een of andere manier betrokken bij het dopingprogramma en de georkestreerde ‘cover-up’ – al dan niet bewust.

De minimaal 34 voetballers die volgens Mail on Sunday nu onderzocht worden door de FIFA horen bij de ruim duizend sporters die (niet bij naam) genoemd worden in het rapport-McLaren, aldus de Britse krant. FIFA had overigens al bij het verschijnen van het rapport aangekondigd bevindingen van McLaren aangaande voetballers verder te onderzoeken.

De Britse antidopingautoriteit heeft op dit moment tijdelijk de bevoegdheid om de Russische sporters te testen, sinds de Russische antidopingautoriteit Rusada eind 2015 geschorst werd. Maar dat systeem is volgens Ram op dit moment niet adequaat. Dat het oog van de wereld volgend jaar op Rusland is gericht, maakt de FIFA vanzelfsprekend alert, zegt Ram. „De FIFA wil alle risico’s van een dopingaffaire voor of tijdens het WK uitsluiten. Al die Russische spelers die in aanmerking komen voor de selectie worden nu per definitie nauwgezet gevolgd. De schorsing van Rusada heeft als gevolg dat internationale sportfederaties nu zelf intensiever te werk moeten gaan.”

Het is volgens hem momenteel het lot van Russische sporters: zonder adequaat antidopingprogramma in eigen land moeten ze „zeker als ze amper buiten Rusland komen” voortdurend vrezen voor vervolging door hun sportfederatie of -bond.

Voorzitter Vitali Moetko van de Russische voetbalbond, tevens vicepremier, was zondag tegenover het Russische persbureau TASS beslist in zijn commentaar: „Besteed hier geen aandacht aan. Er zijn nooit dopingproblemen geweest in het Russische voetbal en die zullen er ook nooit komen.” Maar Moetko, de man achter het succesvolle bid om het WK naar Rusland te halen en voorzitter van de WK-organisatie, kwam er in McLarens rapport slecht af. Hij was minister van sport toen het door WADA beschreven dopingprogramma op volle toeren draaide en moet van veel misstanden op de hoogte zijn geweest.

‘Save’ of ‘quarantine’

Hij was bijvoorbeeld betrokken bij het befaamde ‘SAVE/QUARANTINE’-systeem. Een bloed- of urinemonster werd door Rusada geanalyseerd, de uitslag gecommuniceerd aan het Russische ministerie voor Sport waarna de opdracht ‘save’ of ‘quarantine’ (bewaring) volgde. ‘Save’ was de opdracht om via manipulatie een positieve test te verdoezelen. Meestal gaf onderminister Joeri Nagornych de bevelen. Maar wanneer het om voetballers ging, gaf Moetko zelf de ‘save’-opdracht, schreef McLaren.

De indruk die nu kan ontstaan dat het Russische elftal op het WK stijf stond van de doping, is volgens Ram volledig uit de lucht gegrepen. „De kans dat hier veel uit komt acht ik klein. Maar goed: er is een rood vlaggetje, er is reden voor onderzoek. Maar het is tegelijkertijd logisch dat de FIFA dit doet. Het WK 2014 valt in de onderzoeksperiode van McLaren. Per definitie worden die voetballers onderzocht, maar dat wil niet zeggen dat al uitgemaakt is dat ze profiteerden van het Russische dopingprogramma. Laat staan dat duidelijk is dat ze daarvan op de hoogte waren.”