De geest is uit de fles: leraren willen nu echt meer salaris

Iedereen is het erover eens dat leerkrachten op de basisschool meer moeten verdienen: niet alleen de vakbonden, maar ook de werkgevers in het onderwijs en de gemeenten. Met prikacties – dinsdag gaan veel basisscholen een uur later open – laten leerkrachten zien dat het hun ernst is: de geest is uit de fles en de actiebereidheid groeit.

Tegelijkertijd is het ook duidelijk dat het ‘achterstallige onderhoud’ aan de salarissen van onderwijzers zó groot is, zo’n 1,8 miljard euro, dat een nieuw kabinet de vraag om salarissen in het basis- en voortgezet onderwijs gelijk te trekken, waarschijnlijk niet kan inwilligen. Temeer daar geen enkele partij in de verkiezingsprogramma’s hiervoor geld heeft uitgetrokken. Nog sterker: zelfs als het bedrag vrijgemaakt kan worden, vinden belangenverenigingen dat het niet alleen besteed moet worden aan salarissen van onderwijzers.

Volgens PO in Actie, de facebook-groep die zoveel geestdrift genereerde dat dinsdag de zeldzame ‘prikactie’ kan plaatsvinden, draait het om twee dingen: meer loon en minder werkdruk voor onderwijzers. Deze beweging ‘van onderop’ is inmiddels omarmd door alle onderwijsvakbonden en de PO-Raad van onderwijswerkgevers. Vakbond Aob ziet in dat je zo’n groot bedrag niet ineens kunt vorderen van een nieuw kabinet. “Maar stapsgewijs zou het salaris van leraren wel kunnen groeien”, zegt een woordvoerder. “De onderwijsarbeidsmarkt is jarenlang veronachtzaamd. Door zo’n gebaar zou je nu al studenten kunnen enthousiasmeren voor een lerarenopleiding.”

Grootste achterstanden

In de Stichting van het Onderwijs (het polderoverleg van primair, voortgezet, beroeps- en hoger onderwijs) wordt breder gekeken, vertelt Paul Rosenmöller, voorzitter van de VO-Raad van middelbare scholen. Hij vindt dan ook dat je er, ondanks het enthousiasme bij de leraren, voor moet waken dat de discussie zich vernauwt tot de salarissen. “De grootste achterstanden zijn inderdaad in het basisonderwijs. Maar ook de middelbare scholen hebben een groot probleem met de oplopende lerarentekorten.”

Rosenmöller pleit voor een ‘deltaplan’ om weerstand te bieden aan het dreigende kwaliteitsverlies in het onderwijs. “Er moet ook aandacht zijn voor pensionering van eerstegraads docenten, maatwerk op de lerarenopleidingen en de beperkte tijd voor bijscholing. We hebben in Nederland goed onderwijs voor relatief weinig geld en moeten voorkomen dat de kwaliteit nu daalt. Wat heb je als samenleving voor goed onderwijs over? Dat moeten we opnieuw vaststellen.”

Ook verschillende onderwijswethouders vinden dat er breder gekeken moet worden naar knelpunten in het onderwijs. “De prikacties zijn een serieus signaal”, zegt de Haagse wethouder Saskia Bruines (D66). “Het gaat om heel veel geld, en er zijn nog meer noden op scholen. Het aanpakken van het lerarentekort is voor ons heel belangrijk. Alle 150 Haagse basisscholen hebben nu gemiddeld 1 fte te weinig. Salariëring is belangrijk, maar het is niet alles.”

Ook de wethouders Stephan Satijn (Venlo, VVD) en Elly van Wageningen (Lelystad, CU) vinden dat het niet om de salarissen alleen moet gaan. Van Wageningen: “Het onderwijs staat het water aan de lippen. Deze mensen moeten ook meer waardering en respect krijgen. Dat wordt niet alleen uitgedrukt in geld.”

De Rotterdamse wethouder Hugo de Jonge zegt het onomwonden: “Het gelijktrekken van de salarissen in het primair en voortgezet onderwijs op korte termijn is op dit moment weinig reëel. De 2 miljard euro is er gewoon niet. Een goede eerste stap zou kunnen zijn om leraren beter te belonen op de plekken waar de onderwijsachterstanden het grootste zijn. Daar is ook de dreiging van het lerarentekort het meest prangend.”

Zonder leraar

Amsterdam verwacht in 2025 een tekort van 800 leraren, wat betekent dat tegen die tijd ruin 24.000 kinderen zonder leraar zitten. Wethouder Simone Kukenheim (D66): “Ik begrijp heel goed dat de leraren de barricaden opgaan om hun vak meer aanzien te geven. Het is het belangrijkste vak dat er is, en daar hoort een goed salaris bij. Als je gaat draaien aan de salarisknop, gaat het meteen om enorme bedragen. Ondertussen willen we ook nog kleinere groepen en meer handen in de klas. Dat is een enorme puzzel. Behalve door salaris, wordt het vak ook aantrekkelijker als de werkdruk minder hoog is en er goede perspectieven zijn.”

Maar dat zal voor de leraren niet voldoende zijn. Zij willen nu echt meer salaris. De bonden kondigen aan dat, als een nieuw kabinet niets uittrekt voor extra lonen, ze het niet laten bij een prikactie van een uurtje maar overgaan tot echte stakingen.

Pop-upredactie trouw in rotterdam

Trouw-redacteuren Petra Vissers en Laura van Baars doen komende week verslag van de lerarenactie en de werkelijkheid van de werkdruk in het primair onderwijs vanaf r.k. basisschool Dominicus, Noorderhaven¬kade 45-49D in Rotterdam. Wilt u meepraten? Kom bij ons langs: maandag tot en met woensdag tussen 13.00 en 14.00 uur. Wat maakt het vak van leraar zo zwaar? Mail uw ervaringen naar popup@trouw.nl of reageer op Twitter: @pop_uptrouw.

De pop-upredactie sprak met juffen Babette Middeljans en Anne Diehle over de werkdruk in het basisschoolonderwijs. Bekijk hier het live interview op Facebook.