Schulz (SPD) verwijt Merkel ‘aanslag op de democratie’

Met harde kritiek op bondskanselier Angela Merkel en de belofte van een linkser beleid, heeft SPD-leider Martin Schulz zondag geprobeerd de verkiezingscampagne van zijn partij nieuw leven in te blazen. Met nog drie maanden te gaan tot de Bondsdagverkiezingen, op 24 september, geven peilingen aan dat de SPD ver achter ligt bij de CDU/CSU van Merkel (24 tegen 39 procent).

Schulz verweet Merkel dat ze moeilijke politieke discussies over de toekomst van het land systematisch uit de weg gaat, en zo kiezers in slaap sust en haar tegenstanders de mogelijkheid ontneemt om een stevige politieke strijd te voeren. Deze zogenoemde ‘asymmetrische demobilisatie’ noemde Schulz „een aanslag op de democratie”. Hij zei dit in een toespraak tot het partijcongres van de SPD in Dortmund.

Toch was zijn rede meer een opsomming van programmapunten, aangevuld met enkele uithalen naar de bondskanselier, dan een overtuigend betoog dat hijzelf een betere regeringsleider zou zijn dan Merkel, die al twaalf jaar aan de macht is.

Schulz kampt met het probleem dat de SPD acht van die twaalf jaar, waaronder de laatste vier, de coalitiepartner van Merkel was en is. Zelf heeft Schulz nooit een regeringspost bekleed (hij was tot januari voorzitter van het Europees Parlement), maar hij kan het beleid dat zijn partijgenoten al die jaren mee hebben gedragen moeilijk voluit veroordelen.

Lees ook het profiel van Martin Schulz: een bekwaam machtspoliticus

In plaats daarvan scherpte Schulz het linkse profiel van zijn partij aan. Met de leus ‘Meer gerechtigheid’ zal de SPD de inkomensverschillen tussen mannen en vrouwen niet langer dulden (bij gelijke functies verdienen vrouwen in Duitsland nu zo’n 5,5 procent minder). Ook wil de SPD alle onderwijs gratis maken, van kinderdagverblijf tot universiteit. En de partij stelt erkenning van het homohuwelijk als voorwaarde voor toetreding tot een toekomstige coalitie.

Belastingen

In het partijprogramma, dat zonder één tegenstem werd aangenomen, belooft de SPD ook lastenverlichting voor de lagere en middeninkomens via de belastingen en het veiligstellen van de pensioenen. De duur van werkloosheidsuitkeringen wil de SPD verlengen, om werklozen betere kansen te geven zich bij te scholen.

Hoewel de NAVO voor de sociaal-democraten belangrijk blijft, sprak Schulz over „de zogenaamde afspraak” binnen het bondgenootschap om twee procent van het bruto binnenlands product aan defensie te besteden. De NAVO-landen bevestigden deze oude afspraak overigens in 2014 formeel op een NAVO-top in Wales.

Duitsland is omringd door bevriende landen en zou zich meer moeten bewapenen? „Dat is niet onze traditie”, aldus Schulz. „We weten: meer wapens betekenen niet meer veiligheid. Wij staan in de traditie van ontwapening van (oud-bondskanseliers) Brandt en Schmidt” – een opmerking waarvan Helmut Schmidt, als hij niet in 2015 was overleden, zou hebben opgekeken. Schmidt was initiatiefnemer van de plaatsing van Amerikaanse nucleaire raketten voor de middellange afstand in Europa, eind jaren zeventig, als tegenwicht voor de plaatsing van dergelijke raketten door de Sovjet-Unie.

De SPD staat voor een sterk, maar ook rechtvaardig Europa, aldus het programma. Het huidige regeringsbeleid zou ten koste gaan van de armere EU-landen. Met instemming haalde Schulz de recente uitspraak van de Franse president Macron aan dat de EU geen supermarkt is, maar het moet hebben van solidariteit.

De sociaal-democraten leken begin dit jaar goede kansen te hebben de verkiezingen te winnen: het aantreden van Schulz als partijleider leidde tot een grote stijging in de peilingen en veel nieuwe leden. Maar die herwonnen populariteit bleek bij de stembus moeilijk te verzilveren: achter elkaar verloor de SPD drie deelstaatverkiezingen – waaronder in het belangrijke Noordrijn-Westfalen, van ouds een bolwerk van de sociaal-democraten.