'Nicht Schlafen' van Alain Platel zit vol levenskracht, maar het ruikt ook naar de dood

Achter op het podium liggen kadavers van paarden opgestapeld. Het lijkt alsof ze zijn bevroren op het moment dat ze op het slagveld ten val zijn gebracht: stampend, briesend en naar adem happend. Deze sculptuur van Berlinde De Bruyckere vormt het prominente beeld voor 'Nicht Schlafen' van de Vlaamse choreograaf en theatermaker Alain Platel. Vol dynamiek en levenskracht, maar het ruikt ook naar de dood.

Het is deze discrepantie die Platel met negen dansers en één danseres uitbeent in een collage van dansscènes - in galop trekken ze aan je voorbij. De dansers beginnen met kleine bewegingen, al snel mondt hun dans uit in een fel groepsgevecht waarbij de kleren van elkaars lijven worden gerukt. Muziek van Gustav Mahler, die in een sound-scape van Steven Prengels als rode draad door de voorstelling leidt, brengt harmonie. Uit een unisono groepsdans spreekt een hunkerend verlangen naar verbondenheid.

Wat volgt lijkt op een ritueel, een hedendaagse versie van Stravinksi's 'Sacre'. Er wordt een gewelddadig offer gebracht. Een jonge danser met lang haar wordt opgejaagd en met de armen gespreid, à la Jezus aan het kruis gaat hij ten onder. Zijn collega-dansers plukken aan zijn vlees of proppen zijn voet in zijn onderbroek - een morbide aanbidding. Het barst van verwrongen religieuze verwijzingen.

Logica

Er zit geen logica in de scènes, die zoals al het werk van Platel associatief tot stand is gekomen, maar nu zijn de associaties erg wijdlopig. Verlossing, leven, lijden, verscheuren en verscheurd worden zijn sleutelwoorden.

De tekst gaat verder onder de afbeelding.

Platel ziet in Mahler de belichaming van een periode die raakvlakken vertoont met de onze: ook de jaren vlak voor de Eerste Wereldoorlog werden getekend door snelle sociaal-culturele ontwikkelingen en ontwrichting. De titel 'Nicht Schlafen' kun je lezen als oproep om waakzaam te blijven.

Maar de voorstelling is geen dwingend pamflet. Wél een portret van menselijkheid met geëngageerde momenten. Een danser voert in het Hebreeuws een dialoog met een danser met een islamitisch hoedje (een kufi) op zijn hoofd.

Twee Congolese dansers overstemmen Mahler met polyfone zang en opzwepende Afrikaanse ritmes. Met belletjes rond de enkels rinkelen ze de zaal op z'n kop. Het wordt aangrijpend in de scène op Mahlers monumentale Tweede Symfonie, wanneer al die verschillende types - vol vuur en in totale overgave - in één grote climax huilen, lachen, balletesk springen, neuriën, grimassen, swingen. Net zolang tot ze zichzelf ontstijgen en elkaar daarin vinden. Dan voel je echt even hoe het is om een wakker mens te zijn.

Alain Platel/Les Ballets C de la B
Nicht Schlafen
★★★☆☆