Hij richtte de eerste lokale Denk-afdeling op, maar keert zich nu van de partij. Dit is waarom

Vol overtuiging sloot hij zich in 2015 aan bij Denk. Kort daarna richtte hij in Breda de eerste lokale afdeling van de partij op. Hij vocht als een leeuw voor die 3 zetels die de partij begin dit jaar bij de Tweede Kamerverkiezingen binnensleepte. En nu overweegt sociaal ondernemer Ali Tsouli (52) de partij de rug toe te keren.

Hij doet nog één poging, zegt hij. Als het met dit interview niet lukt om de achterban wakker te schudden, als het hiermee niet lukt een vuist te maken tegen de partijtop, nou ja, dan is het niet anders, maar dan heeft hij het in ieder geval geprobeerd.

Om de standpunten van Denk gaat het hem niet. Daar staat hij nog vierkant achter. Want zeg nou zelf, er is toch ruimte voor 'een partij voor alle Nederlanders, een partij die de verbinding zoekt, een partij die iedereen kan mobiliseren die de multiculturele samenleving een warm hart toedraagt'?

Nee, het probleem zit aan de top, zegt Tsouli, en die kritiek wordt breder gedeeld, blijkt uit andere gesprekken die de Volkskrant heeft gevoerd met actieve partijleden en uit interne communicatie die de krant heeft ingezien. Want alles wijst erop dat Selçuk Öztürk en Tunahan Kuzu - de oprichters van de beweging - het heft in eigen hand willen houden. En dan krijg je dus 'het Wildersmodel', een partij waar interne democratie ontbreekt.

'Natuurlijk', zegt Tsouli, 'Denk heeft in tegenstelling tot de PVV wél leden. Maar wat is het verschil als hun stem niet telt?'

Kader

In het kaderstuk staat de reactie omschreven zoals die is gegeven door de partij.

Hoe het begon

Tsouli dacht al na over een partij als Denk toen Denk nog niet eens bestond. In zijn woonplaats Breda brainstormde hij met andere personen met een migratieachtergrond over een nieuwe politieke beweging. 5 voor 12, zo noemden ze zichzelf.

Toen Öztürk en Kuzu met veel bombarie de PvdA-fractie verlieten, zocht 5 voor 12 contact. Wilden de heren niet eens in Breda komen praten? Ook Farid Azarkan - destijds woordvoerder van het Samenwerkingsverband Marokkaanse Nederlanders en nu Kamerlid voor Denk - kwam in die periode langs in Brabant. En fractievoorzitter Nourdin el Ouali van moslimpartij Nida Rotterdam. Die laatste haakte al snel af.

De contacten werden hechter, er ontstond iets moois, en toen Denk werd opgericht, sloot Tsouli zich direct bij de beweging aan. Wel wilde hij weten wat de twee heren van plan waren. 'Jullie zijn toch niet twee Turkse vrienden die aan de touwtjes blijven trekken?', vroeg hij hen.

Later stelde Tsouli, zelf van Algerijns-Marokkaanse afkomst, tijdens een etentje in restaurant 't Hooghe Water in Capelle aan den IJssel voor om Azarkan op de tweede plek van de kandidatenlijst te zetten, als Marokkaanse Nederlander tussen Kuzu en Öztürk in. Hij wilde weten hoe de heren daarop zouden reageren.

'Selçuk was gespannen', zegt hij. 'Hij vond het heel moeilijk om zijn plaats aan Farid af te staan. Die kon volgens hem wel bij de eerste vijf komen, maar dan moest hij zich eerst politiek laten scholen. Uiteindelijk nam hij (Selçuk Öztürk, red.) toch genoegen met plek drie.'

Verkiezingswinst

In 2016 begon Denk zich te organiseren. Er moest campagne gevoerd worden, er moesten mensen overtuigd worden. Tsouli richtte in juni als Denk-coördinator de eerste lokale afdeling op, in Breda. Andere steden volgden: Utrecht, Alkmaar. In onder meer Eindhoven, Bergen op Zoom en Tilburg gingen vrijwilligers voor Denk de straat op. Het enthousiasme groeide. Het gonsde.

'Toen Sylvana Simons zich bij Denk aansloot, voorspelden Selçuk en Tunahan dat we 5 of 6 zetels gingen halen', zegt Tsouli. 'Maar de mensen van het eerste uur begonnen te twijfelen. Haar onderwerpen gingen de boventoon voeren. Het verbieden van besmette straatnamen? Dat was too much.'

Na het vertrek van Simons verdwenen die thema's geruisloos naar de achtergrond, constateert Tsouli tevreden. 'Er werd minder gesproken over Zwarte Piet, slavernij en dekolonisatie.'

Tegelijkertijd kreeg Tsouli, die tiende stond op de kandidatenlijst voor de Tweede Kamerverkiezingen, het idee dat er geen gesprekken meer gevoerd werden over de koers van de partij.

_{(Tekst gaat verder onder afbeelding).}

Ook begon hij zich te storen aan de tactiek van naming and shaming, waar Kuzu en Öztürk zich van bedienden. Zo bekritiseerde Denk Tweede Kamervoorzitter Khadija Arib omdat zij een stemming niet wilde uitstellen vanwege het ramadanfeest. Daarmee verloochende ze haar afkomst, vond de Denk-fractie.

'Een enkele keer moet kunnen', zegt Tsouli, 'om politieke tegenstanders te ontmaskeren. Maar ze joegen ook mensen weg. Ik had mijn Nederlandse vrienden gevraagd zich aan te sluiten bij Denk. Die waren eerst wel geïnteresseerd. Maar ze gingen twijfelen. De partij zorgt niet voor verbinding, zeiden ze.'

Tsouli was niet de enige met bedenkingen. De leden in Breda spraken erover in Whatsappgroepen. Maar ze hielden hun kritiek, die vooral gericht was op Öztürk, binnenskamers. Ook Tsouli, die in 'de eerste schil-Whatsappgroep' zat met Kuzu, Öztürk en Azarkan, kaartte zijn zorgen niet aan. Dat komt later wel, dacht hij.

'Ik heb Selçuk te lang de hand boven het hoofd gehouden', zegt Tsouli. 'Het ging geweldig, we groeiden. We zouden op 15 maart geschiedenis schrijven.'

En geschiedenis schreven ze. Denk haalde 3 zetels bij de Tweede Kamerverkiezingen. Kuzu, Azarkan én Öztürk mochten de Kamer in.

En toen werd het stil.

Ja, er waren nog bijeenkomsten waarbij de vrijwilligers bedankt werden. Als ze een functie bij de partij wilden, dan konden ze solliciteren, hoorden ze. Kort daarna trokken Kuzu en Azarkan zich terug uit de Whatsappgroepen. Op vragen uit het land reageerden ze niet of nauwelijks. 

Een Algemene Ledenvergadering, die volgens de statuten vóór 1 juli moest plaatsvinden, kwam niet op de agenda. De partijtop repte volgens Tsouli met geen woord over een democratische structuur voor de partij, over het kiezen van regionale vertegenwoordigers of over verkiezingen voor een nieuw partijbestuur.

'Ik begrijp dat niet', zegt Tsouli. 'De vrijwilligersgroepen waren super gemotiveerd. Dat moet je warm houden. De gemeenteraadsverkiezingen komen eraan, dan ga je toch geen touwtjes doorsnijden. Ik moest denken aan het geluid in een ziekenhuis. Als je aan slangetjes ligt, piep... piep... piep... en dan opeens niks meer.'

Meer lezen?

Eind december 2016 besloot Sylvana Simons Denk te verlaten en een nieuwe partij te beginnen, Artikel 1. Waarom? 'Ik moest steeds vaker een stijl verdedigen die ik niet deel.' (+)

Wie zijn de kiezers van Denk? De Volkskrant zocht ze op. 'Dieren worden in de Kamer beter vertegenwoordigd dan allochtonen.' (+) Lees hier het hele artikel.

'Drie zetels, Inshallah wordt meer.' Bij de verkiezingen wist buitenbeentje Denk zich te verzekeren van een plek in de Tweede Kamer. De compromisloze houding heeft geloond. (+) Lees hier het hele artikel.

Verontrust

Ondertussen kreeg Tsouli geregeld verontruste Denk-stemmers aan de telefoon. Want hoe kon het dat Denk een motie van de SP had gesteund om lessen over seksuele diversiteit in het onderwijs verplicht te stellen? Waarom hadden ze niet geëist dat ook religieuze en etnische diversiteit erin werden opgenomen?

'Ik werd gebeld door bestuurders van moskeeën', zegt Tsouli. 'Wij waren daar tijdens de campagne met Farid en Selçuk geweest om stemmen te winnen. En nu ze gekozen waren, deden ze dit? Waren ze de islamitische achterban zo snel vergeten?'

Tsouli stuurde een bericht naar Azarkan hierover. 'Jij kunt ze wel antwoorden toch', appte die terug.

Verder niets.

Onbegrip was er ook over Kuzu's onzichtbaarheid op de conferentie van het Palestinian Return Centre, een bijeenkomst die door onder meer Leefbaar Rotterdam als 'Hamas-bijeenkomst' werd gezien.

'Kuzu was er wel, maar sprak niet', zegt Tsouli. 'Waarom was hij zo voorzichtig? Hij had tijdens de campagne de hand van de Israëlische premier Netanyahu geweigerd. Denk is voorstander van een Palestijnse staat. Was hij bang om voor antisemiet te worden uitgemaakt?' 

Zo ging het niet langer, dacht Tsouli. Er moesten kanalen ontstaan die leden konden gebruiken om kritiek te uiten, kanalen om de leiding ter verantwoording te roepen.

Hij deed een voorstel om de partij een interim-bestuur te geven. Hij ging het gesprek aan met Öztürk en Kuzu. Hij zei dat het partijbestuur bij normale partijen losstaat van de Kamerfractie. Maar wat hij ook ondernam, hij kreeg nul op het rekest.

'Toen ik Selçuk aansprak op de pijnpunten, antwoordde hij: 'Zo praat je niet met je leider.' Hij ontkende dat er kritiek was bij de achterban. Ik was bezig de stoelpoten onder hem weg te zagen. Hij zei: 'Ik blijf partijvoorzitter. Niemand krijgt mij hier weg.'' 

Dat was voor Tsouli de druppel.

En daarom vertelt hij zijn verhaal, in de hoop dat er iets verandert bij Denk. 'De partij is veel groter dan Selçuk.'

Ja-knikkers

Een paar dagen voordat het interview verschijnt, zegt Tsouli dat de partijtop nattigheid voelt. Öztürk en Kuzu hebben gehoord dat hij met de Volkskrant in gesprek is.

'Ze bellen rond en beloven dat er in het najaar een ledenvergadering zal komen', zegt hij. 'Ze proberen de hoop van de leden levend te houden. Maar ik heb daar geen vertrouwen meer in. Ik ben bang dat Selçuk ja-knikkers om zich heen aan het verzamelen is. Dat hij straks zijn lijst zal presenteren met mensen die de kar moeten gaan trekken. Dan verandert er niets wezenlijks. Ik zou zeggen: trap er niet in.'