Direct naar artikelinhoud

Rel rond Kohls begrafenis

Oggersheim, Ludwigshafen, Duitsland, 22 juni 2017.Beeld EPA

Zeker, er komt een boottocht over de Rijn en een dodenmis in de Dom van Speyer. En ja, in Straatsburg zal op 1 juli een 'Europese' rouwplechtigheid plaatsvinden voor oud-bondskanselier Helmut Kohl. Maar een officiële staatsbegrafenis in Berlijn komt er níet.

En dat doet pijn in Duitsland. Het land zou zijn kanselier van de eenheid, de gigant uit het rijtje Konrad Adenaur en Willy Brand, gepaste eer willen bewijzen. Maar Kohl belet hen dat. Hij wilde een Europese rouwplechtigheid, geen Duitse, staat in zijn testament. Extra pijnlijk: Kohl wilde dat niet zozeer uit nobele motieven, als wel uit rancune.

Als het aan Kohls weduwe had gelegen, zou geen enkele Duitse politicus de microfoon krijgen, zelfs Merkel niet

Kohls laatste wens is een postume middelvinger naar vroegere tegenstanders in de Duitse politiek, vooral de net gekozen bondspresident Frank-Walter Steinmeyer. Onder geen beding wilde Kohl dat die op zijn begrafenis zou spreken. In Straatsburg zal Steinmeyer dan ook niet aan het woord komen. Sterker nog, als het aan Kohls weduwe, Maike Kohl-Richter had gelegen, zou überhaupt geen Duitse politicus de microfoon krijgen, meldt weekblad Der Spiegel. Zelfs Angela Merkel niet.

Kohls weduwe, die zich als een tijgerin op zijn nalatenschap werpt, stelde volgens het weekblad louter buitenlandse sprekers voor. Onder wie de Hongaarse premier Victor Orbán. Een klap in Merkels gezicht: Orbán is haar grootste criticus. De sensatiebladen smullen ervan. 'Kohls wraak uit het graf', kopt de Berliner Kurrier. Nu heeft Kohl - via zijn vrouw - ook weer niet zo veel invloed: Merkel spreekt wel gewoon in Straatsburg, net als Emmanuel Macron, Jean-Claude Juncker en Bill Clinton. Maar de rel was compleet.

Niet snel vergeten

Kohl was niet een man die snel vergat. Wie eenmaal bij hem uit de gratie was gevallen, bleef daar ook uit. Zoals Angela Merkel, zijn vroegere pupil, zijn 'Mädchen'. Nooit vergaf hij het haar dat ze hem afviel in de affaire rond de illegale partijfinanciering van de CDU, die Kohl het partijvoorzitterschap kostte. Of zoals zijn twee zonen, met wie hij tot aan zijn dood ieder contact weigerde. Een ervan zei dat hij het nieuws van zijn vaders dood via de radio vernam.

Een van zijn zoons zie dat hij het nieuws van zijn vaders dood via de radio vernam

En zoals Steinmeyer. Die wekte Kohls woede door in 1999 een onderzoek te gelasten naar mogelijke ontvreemding van staatsdocumenten door Kohl. Kohl was net kanselier-af, Steinmeyer was een naaste medewerker van opvolger Gerhard Schröder. Bewijzen kwamen er niet uit het onderzoek, maar Kohl was het achttien jaar later nog niet vergeten.

Schaduw

Zoveel 'kleingeestigheid', sommige commentatoren kunnen het maar moeilijk verdragen. "Voor een andere staatsman was het genoeg geweest dat een vroegere tegenstander hem moet eren", schrijft de Süddeutsche Zeitung. Maar Kohl had niet de grootsheid over zijn 'onmatige vijandschap' te stappen in het uur van zijn dood. Dat werpt een 'schaduw' over de plechtigheid in Straatsburg.

De rel rond de begrafenis tekent de strijd om Kohls erfenis. Welk beeld beklijft? Die van een machtswellustige, haatdragende en verbitterde man, of die van een groot politicus?

Die Zeit is mild. Kohls vele tekortkomingen vallen weg bij wat hij voor Europa heeft betekent, schrijft het weekblad. De rouwdienst in Straatsburg is hoe dan ook een 'grote geste': Kohl geeft de EU een kans zijn kracht te tonen, precies op het moment dat de Schwung er weer een beetje in zit. "De kanselier is dood", schrijft de krant. "Leve Europa."