NRC checkt: ‘Chips net zo verslavend als harddrugs’

De aanleiding

„Eerst was het suiker, toen kaas, en nu dus chips”, schrijft PowNed vorige week in een nieuwsbericht. Ze zouden volgens de omroep net zo verslavend zijn als „een flinke spuit in uw arm, een snifje of een pilletje op z’n tijd”.

We checken de kop boven dit artikel: ‘Chips net zo verslavend als harddrugs’.

Waar is het op gebaseerd?

PowNed linkt naar een artikel van het Britse medium The Independent, dat weer verwijst naar een stuk uit The Daily Mail. De auteur, Sophie Morgan, is presentatrice van de documentaire ‘Secrets of our favorite snacks’ die woensdag op Channel 4 werd uitgezonden. Groot-Brittannië is een land van snackers, vertelt Morgan. Noten, popcorn, chips: de gemiddelde Brit eet ze zeven keer per week. In dit programma zoekt ze uit waarom.

Ze bezoekt onder meer het Imperial College in Londen, waar de Britse neurowetenschapper Tony Goldstone werkt. Goldstone en zijn team vonden gelijkenissen in de hersenen van snackliefhebbers en drugsverslaafden. „Bewijs dat chips net zo verslavend zijn als harddrugs”, aldus The Daily Mail.

En, klopt het?

Kun je spreken van een ‘verslaving’ aan chips, zoals je ook spreekt van een verslaving aan cocaïne of heroïne? In de DSM-5, het wereldwijde handboek voor de psychiatrie, wordt verslaving vastgesteld aan de hand van elf criteria. Een van die criteria is het optreden van onthoudingsverschijnselen, die minder hevig worden door meer van de stof te gebruiken. Een ander criterium is dat personen door het gebruik tekortschieten op het werk, school of thuis, en sociale activiteiten opgeven. Bij chips is hiervan geen sprake. Niemand heeft ooit hoeven afkicken van Wokkels of is na een overdosis Pringles zijn baan kwijtgeraakt.

We bellen wetenschapper Tony Goldstone. De bewering is overdreven, zegt hij direct. „Mijn onderzoek richt zich op wat er in ons brein gebeurt wanneer we afbeeldingen van voedsel zien. Wat ik probeerde over te brengen, is dat de gebieden die actief werden bij onze proefpersonen dezelfde zijn als bij een drugsverslaafde die cocaïne te zien krijgt of een alcoholist een plaatje van een fles wijn. Ja, drugs beïnvloeden dezelfde hersencircuits. Maar we hebben nooit gezegd dat het voedsel verslavend is.” Sterker nog, zegt Goldstone: ook bij niet-verslaafden lichten die gebieden bij het zien van de plaatjes op.

Zowel drugs als voedsel (sterk bewerkte voedingsmiddelen als chips en snoep in het bijzonder) activeren het beloningscentrum in de hersenen. Ze zorgen voor de afgifte van het geluksstofje dopamine. „Maar bij voedsel is dat effect veel, veel minder”, aldus de neurowetenschapper. Hij geeft toe dat er overeenkomsten zijn in het gedrag van drugsverslaafden en snackliefhebbers. De chipseter zal bijvoorbeeld, net als de junk of alcoholist, vaker en in grotere hoeveelheden gebruiken dan vooraf het plan was. De reden is onder meer dat breindelen die verzadiging signaleren minder actief worden. „Of dat iets zegt over in hoeverre iets verslavend is, is echter een totaal andere vraag.”

Conclusie

Chips en drugs beïnvloeden dezelfde hersengebieden. Maar de mate waarin en de manier waarop zijn niet vergelijkbaar. Hoeveel ze ook consumeren: chipseters voldoen niet aan de wetenschappelijke criteria voor verslaving. Van lichamelijke afhankelijkheid is bijvoorbeeld geen sprake. We beoordelen de bewering als onwaar.