Trumps bezoek aan Brussel voedde de argwaan

Een homerun, noemde Donald Trump zijn eerste buitenlandse reis zelf, en dat was geen slechte metafoor. Hij heeft een rondje langs wat honken gelopen, een paar punten gescoord en is weer thuis aanbeland. Her en der klinkt applaus, hij deelt een high-five uit, de trainers knikken tevreden. Nu is het de vraag hoe de Amerikaanse president de volgende bal gaat raken.

Thuis is het leven doorgegaan, met nieuwe verhalen over de toenaderingspogingen tussen Trumps entourage en de Russen, en nieuwe bewijzen over pogingen het onderzoek daarnaar te blokkeren. De meest brisante onthulling kwam zaterdag van The Washington Post: Trumps schoonzoon en belangrijkste adviseur Jared Kushner heeft in december samen met (de inmiddels ontslagen) Michael Flynn geprobeerd via Russische diplomatieke kanalen een geheime verbinding te leggen met het Russische bewind in Moskou. Zelfs de Russen zouden zijn geschrokken van zoveel brutaliteit en/of naïviteit: het verzoek werd geweigerd. Het toont eens te meer dat de relaties tussen Trumps team en Rusland op zijn zachtst gezegd curieus zijn.

Radicaal ander wereldbeeld

Trump heeft dat nieuws acht dagen lang kunnen ontlopen. Hij gaf geen persconferenties, (bijna) geen antwoord op geschreeuwde vragen van journalisten, en kreeg van zijn staf ook geen gelegenheid om erover te twitteren. Daardoor kwam hij in sommige Amerikaanse ogen min of meer presidentieel over. 'Het is duidelijk dat ze geprobeerd hebben de kans op een geïmproviseerd moment zo klein mogelijk te maken', zei Josh Earnest, voormalig woordvoerder van Barack Obama tegen tv-zender NBC. 'Dat was duidelijk een van de doelen.'

Natuurlijk zijn ook veel Amerikanen geschrokken van Trumps houding en uitspraken tijdens zijn tournee door het Midden-Oosten en Europa. Dat zijn niet alleen Democraten; ook een conservatieve buitenlandexpert als Max Boot ziet een ommezwaai. 'Trump prefereert duidelijk dictators boven democraten. Hij ziet de Saoedi's als betere vrienden dan de Europeanen. Hij vindt de Russische invasie van de Oekraïne minder erg dan de Duitse verkoop van luxe auto's. Trump liet een wereldbeeld zien dat radicaal anders is dan dat van zijn voorgangers van de afgelopen decennia.'

Maar voor anderen klopte het precies. America First betekent een wapendeal van 110 miljard zonder gezeur over mensenrechten, America First betekent dat de Navo-landen moeten betalen (ook al hebben ze dat al beloofd) en niet per se te hulp worden geschoten, en America First betekent dat het Parijse klimaatakkoord voor Amerika niet vanzelf spreekt.

'Hij had een boodschap', zei Ari Fleischer, de woordvoerder van oud-president George W. Bush. 'Hij had een beleid dat hij wilde overbrengen, en dat niet persoonlijk gemotiveerd was. Hij moet dat vaker doen: zijn beleid meer naar voren brengen en zijn persoonlijkheid verbergen.'

Daarbij komt dat de plaatjes goed werkten, zeker in het Midden-Oosten. Rode lopers, militaire saluten, een koninklijk decor van kitsch en klatergoud: zo ziet Trump het graag. Zelfs het aan de kant schuiven van de Montenegrijnse premier in Brussel viel goed bij Trump-fans. De Amerikaanse president hoort op de voorgrond, en mag arrogant zijn.

Maar ja, dan de problemen thuis. De affaire rondom Kushner roept veel vragen op. Was het geheime 'back-channel' dat Kushner in het Trump-hoofdkwartier voorstelde aan de Russische ambassadeur Sergei Kyslyak bedoeld om rustig over de aanpak van de Syrische crisis te kunnen praten, zoals The New York Times optekende uit de mond van anonieme (Kushner-gezinde) Witte Huis-adviseurs? Waarom moest dat via beveiligde Russische kanalen? En wat besprak Kushner met de Russische bankier Sergei Gorkov, daags na zijn gesprek met Kyslyak? En dan is er nog dat bericht van Reuters, over drie ongemelde telefoontjes van Kushner met Kylsyak vorig jaar. Waarom kan Kushner zich daar niets meer herinneren, zoals een woordvoerder namens hem zei?

Lees ook: Wie kunnen we in Amerika bellen over Trumps beleid?

Het was al de vraag hoe Europa zich moet verhouden tot het Amerika van Donald Trump, maar na het bezoek van de Amerikaanse president afgelopen week weten diplomaten bijna letterlijk niet meer waar ze het zoeken moeten. Wat wil Amerika? Zit er een beleid achter al die ad hoc acties? En zo ja: wie zit er achter dat beleid? Concreet: wie moeten we bellen?

Noodlijdende vastgoedproject

Hypotheses alom. De meest verstrekkende nu is dat Kushner financiers nodig had (wat klopt) voor zijn noodlijdende vastgoedproject op 666 Fifth Avenue in New York. Daartoe zou hij op zoek zijn gegaan naar Russische investeerders. Die kunnen hun geld wegens de sancties tegen Rusland nu niet naar Amerika brengen. Dus, is de suggestie van bijvoorbeeld Trump-biograaf Tim O'Brien, is het mogelijk dat Kushner om die reden zowel met Kyslyak als Gorkov sprak.

Trumps bezoek deze week in Brussel voedde de argwaan. Hoewel zijn ministers hadden gezegd dat hij een vriendelijker toon zou aanslaan tegenover de Navo en Europa, zei hij niet dat Amerika zijn bondgenoten te hulp zou komen als het erop aan komt. Trump sloeg dus het advies van zijn professionele raadgevers in de wind en liet een eigen agenda prevaleren. Naar de motieven van die agenda blijft het gissen, zolang Trump geen antwoorden geeft.

En antwoorden worden steeds zeldzamer. Toen zijn adviseurs Gary Cohn en HR McMaster na de G7 in Taormina een persconferentie gaven, kwamen er toch vooral vragen over Kushner. 'Daar maak ik me geen zorgen over', wuifde veiligheidsadviseur McMaster de kwestie weg. 'Geen commentaar op Jared', zei Cohn.

Het lijkt erop dat Trump de lessen van deze buitenlandse reis ook gaat vertalen naar zijn binnenlandse optreden. Het afgelopen weekend zoemden er veel geruchten rond dat het Witte Huis minder persconferenties gaat geven (met Sean Spicer hooguit in een bijrol), dat Trumps tweets voortaan door advocaten worden gecontroleerd, dat hij weer rally's gaat houden alsof het verkiezingen zijn. De volgende buitenlandse reis gaat gewoon naar het binnenland.