Advies it'er: 'Bestanden gegijzeld? Zet pc direct uit'

,,Vroeger, als je computer besmet raakte met een virus, kreeg je een pacmannetje op je scherm of werd de pc in het ernstigste geval geformatteerd. Maar dít virus (Wannacry, red.) gaat heel anders te werk. De cryptolocker gaat rustig zijn gang, hij laat niks zien terwijl jij rustig op je pc aan het werk bent. In twintig minuten kan hij al een groot aantal bestanden hebben versleuteld. Vervolgens wordt losgeld geëist.'' 

PC uitzetten
Volgens Otto Lodewijk, directeur van het Eindhovens it-bedrijf SuitIT, is er maar één goede reactie als op je scherm de boodschap verschijnt dat je bestanden 'gegijzeld' zijn en pas na betaling van 300 dollar aan bitcoins worden vrijgegeven. ,,Direct je pc uitzetten en een expert erbij halen: elke minuut dat een besmette computer aanstaat, kan hij nieuwe slachtoffers maken. Een expert kan je computer bekijken zonder deze op te starten. Hij kan de schade vaststellen, bestanden kopiëren en besmette delen wegnemen. Zoals een dokter een tumor weghaalt.''

Gooi besmette bestanden niet weg: in een later stadium kunnen ze wellicht weer toegankelijk worden gemaakt: ,,Vaak zie je na enkele maanden dat er een antivirus oplossing voor ontsleuteling verschijnt.'' 

Tijdig updaten
Voorkomen van al deze ellende is beter. En dat kan volgens de it-specialist op vrij simpele wijze. Tijdig updaten van het besturingssysteem is een allereerste vereiste. Zorg ervoor dat je een geldig abonnement hebt op antivirussoftware, zodat ook deze updates -gemiddeld 1 à 2 per dag- uitgevoerd worden. 

De makers van Wannacry hebben gebruik gemaakt van een lek in oude versies van Windows dat door de Amerikaanse inlichtingendienst NSA werd gebruikt. Het lek werd gedicht in recente Windows-versies, maar niet meer in XP. Wegens de grote risico's verpreidde Microsoft afgelopen weekend alsnog een beveiligingspatch voor het 15 jaar oude XP.   

Maak back-ups, het liefst in de cloud. Gebruik liever geen externe harde schijf hiervoor, want ook die kan besmet raken. Lodewijk: ,,Als je toch een backup maakt op een externe schijf, koppel die dan direct los als je daarmee klaar bent." 

Mails
De allerbelangrijkste regel is volgens hem echter:  ,,Controleer altijd alles wat je aanklikt of opent. Besmetting begint met een menselijke fout. Open mails niet als je het niet vertrouwt. En wil je toch per se die mail bekijken, doe dat dan op een smartphone of tablet. Een bijlage met een programmaatje wordt door je tablet of telefoon niet geopend: die voeren geen onbekende programma's uit."

Wat je in elk geval niet moet doen is ingaan op de eisen van de cybercriminelen: ,,Daarmee financier je hen alleen maar en je hebt geen enkele zekerheid dat je de bestanden terugkrijgt."