Schotten zijn referenda meer dan zat
Hoewel de EU-gezinde Schotten niet blij waren met de uitslag van het Brexit-referendum, lijkt de roep om onafhankelijkheid af te nemen. En de wens om daar een referendum over te houden al helemaal.
De Schotten zijn verkiezingsmoe en zien een nieuw onafhankelijkheidsreferendum niet echt zitten. Dat blijkt uit een rondvraag van peilingbureau Kandar. Slechts 26 procent van de bevolking vindt een tweede volksraadpleging in 2018 of 2019 een goed idee. Bij het vorige referendum in 2014 stemde nog 55 procent tegen onafhankelijkheid. Na de Brexit liggen de kaarten anders; een ruime meerderheid van 62 procent van de Schotten stemde toen om in de Europese Unie te blijven.
De nieuwste peiling is een tegenvaller voor de Schotse premier Nicola Sturgeon. Zij wil juist een nieuw referendum uitschrijven over Schotse onafhankelijkheid nu Groot-Brittannië uit de EU stapt. Vorige maand diende Sturgeon een officieel verzoek tot zo'n nieuw referendum in bij de Britse premier Theresa May, die afwijzend reageerde. May wil zeker geen nieuw referendum voordat de Brexit-gesprekken volledig zijn afgehandeld.
Ademruimte
Volgens hoogleraar Schotse politiek Michael Keating van de universiteit van Aberdeen is er een logische verklaring voor het gebrek aan enthousiasme: "De Schotten hebben op korte tijd heel wat verkiezingen en referenda moeten afhandelen. Ze zijn verstrooid en verkiezingsmoe en willen even wat ademruimte. Dat wil niet zeggen dat ze dan bij een referendum ook tegen onafhankelijkheid zouden stemmen. Wat ze stemmen en of ze willen stemmen, staat los van elkaar."
De Conservatieve Partij in Schotland gaat voor het eerst sinds lang echt meedoen in de verkiezingen
Uit diezelfde peiling van Kandar die onlangs 1060 Schotse inwoners naar hun mening vroeg, blijkt dat ook de onafhankelijkheidswens van de Schotten is afgenomen. Slechts 37 procent zou in een nieuw referendum voor onafhankelijkheid stemmen. 55 procent is tegen, 8 procent blijft onbeslist. Een andere peiling, afgenomen door Panelbase en gepubliceerd in The Sunday Times, sprak afgelopen zondag van 43 procent voor en 48 procent tegen onafhankelijkheid.
Volgens Keating moet die conclusie gerelativeerd worden. "Sinds de Brexit zijn er heel wat peilingen verschenen en als je die globaal bekijkt, dan zie je dat het verschil tussen voor- en tegenstanders van onafhankelijkheid zelden meer dan 6 procentpunt is. Deze peiling is een uitzondering. Nu spreken van een afname van het onafhankelijkheidsgevoel is vroeg en onnauwkeurig."
Parlementsverkiezingen
Hoe dan ook zal de Schotse onafhankelijkheidskwestie een centrale rol gaan spelen bij de Britse parlementsverkiezingen van 8 juni. Bij de vorige verkiezingen in 2015 behaalden de Schotse nationalisten (de SNP) van Sturgeon liefst 56 van de 59 zetels in Schotland. Er wordt verwacht dat de partij nu weer de grootste wordt, maar toch enkele zetels zal verliezenaan de Conservatieve Partij. Verschillende factoren zoals kritiek op het gezondheid- en onderwijsbeleid van de SNP en een achteruitgang van de Schotse economie zorgen voor het succes van de Schotse Tories.
De Conservatieve Partij van de Britse premier Theresa May is met voorsprong de grootste partij in het Verenigd Koninkrijk, maar speelt al bijna twintig jaar geen rol van betekenis meer in Schotland.
"Dat is de belangrijkste les die we uit de recente peilingen kunnen trekken. De Conservatieve Partij in Schotland gaat voor de eerste keer sinds lang echt meedoen in de parlementsverkiezingen. In 2015 waren ze al de tweede partij, maar konden ze maar één zetel binnenhalen. Nu kunnen dat er misschien wel twaalf worden", zegt Keating.
Onafhankelijkheidswens
Die zetelwinst zullen de conservatieven volgens Keating zeker gebruiken om tegen onafhankelijkheid te strijden, maar het is niet zeker of dat ook echt effect zal hebben.
"Een mogelijke stijging van de Tories kan zeker invloed hebben op het onafhankelijkheidsdebat, maar vergeet niet dat zelfs in dit scenario de SNP nog steeds meer dan 40 procent van de stemmen binnenhaalt. De partij blijft veruit de grootste en zal haar onafhankelijkheidswens niet opgeven."
Sturgeon zelf twijfelt er niet aan dat haar partij ook na de Britse verkiezingen van 8 juni veruit de grootste blijft in Schotland. Ook het verlies van enkele zetels brengt volgens haar een nieuwe volksraadpleging niet in gevaar.