Wordt Mastodon het nieuwe Twitter?

Toegegeven: de naam is wat ongelukkig gekozen. Bij een mastodont denken we immers aan de uitgestorven mammoet, niet aan een nieuw sociaal netwerk. Om de verwarring te vergroten is Mastodon ook de naam van een populaire metalband – een eerste zoekopdracht op internet leidt vooral tot muzieksites.

Sociaal netwerk Mastodon is opgericht uit onvrede over het door problemen geplaagde Twitter, en lijkt er in veel opzichten op. Mastodon kreeg de laatste weken veel media-aandacht en groeit snel: het telt ruim 400.000 gebruikers, begin april waren dat er nog 23.000. Dat zijn er nog lang niet zoveel als de 319 miljoen actieve gebruikers van Twitter, maar de verwachtingen zijn hooggespannen. Zal Mastodon uitgroeien tot het nieuwe Twitter?

Trollen

Op het eerst gezicht lijkt Mastodon een bijna identieke kopie van Twitter: je zet een kort berichtje op het platform, hier geen tweet maar ‘toot’ genoemd, of reageert op iemand anders. In plaats van een hartje kun je een sterretje geven aan een toot die je leuk vindt, en een retweet heet hier een ‘boost’.

Een belangrijk verschil is de woordlimiet: een tweet mag slechts 140 karakters zijn, een toot mag er 500 tellen. Bovendien kun je per toot kiezen of die voor iedereen zichtbaar is of alleen voor je eigen volgers.

De bedenker van Mastodon, de Duitse software-ontwikkelaar Eugen Rochko, wil gebruikers met zijn netwerk een betere ervaring bieden dan Twitter. Twitter ligt al lange tijd onder vuur bij zowel gebruikers als adverteerders. Woensdag worden de kwartaalcijfers van het bedrijf gepresenteerd, en de verwachting is dat deze net als de afgelopen keren niet best zijn.

De bekendste klacht is dat Twitter te weinig doet om zogeheten internettrollen aan de pakken – vaak anonieme gebruikers die anderen treiteren en lastigvallen. Twitter heeft de afgelopen jaren verschillende maatregelen genomen om online intimidatie tegen te gaan, zoals de optie om bepaalde woorden en hashtags te weren uit je feed en de mogelijkheid om andere gebruikers makkelijk te blokkeren. Maar nog altijd is Twitter voor een hoop gebruikers geen prettige omgeving.

Lees ook: Vaarwel Twitter. Ik laat het riool aan de ratten

Mastodon biedt meer mogelijkheden om trollen te weren. Zo verdwijnt iemand die je op Mastodon blokkeert volledig uit het zicht. Hij kan niet meer reageren op jouw berichten, maar je ziet ook niet meer wat andere gebruikers over hem schrijven. Daarnaast kun je je berichten voorzien van een waarschuwing, bijvoorbeeld omdat de inhoud mogelijk gevoelig ligt bij andere gebruikers.

Twitter-gebruikers klagen verder veelvuldig over updates. Zo deed Twitter eind maart een aanpassing in de antwoordfunctie, die veel gebruikers omslachtig vinden. Eerder besloot Twitter om tweets in de tijdlijn niet langer chronologisch te rangschikken, maar op basis van een door een algoritme bepaalde ‘relevantie’. Twitter ging ineens een stuk meer op Facebook lijken en een hoop gebruikers waren daar niet blij mee. Mastodon heeft wel een chronologische tijdlijn, en ook de vernieuwde antwoordfunctie van Twitter zit er niet in.

tressiemcphd Tressie Mc I just published “Twitter’s New @Replies re-design isn’t just stupid; it’s really stupid.” https://t.co/t8SRFW4c78 30 oktober 2016 @ 16:37

Twitter’s New @Replies re-design isn’t just stupid; it’s really stupid.

This week I noticed something odd on my desktop Twitter:

Volgen

InternetPalace Internet Palace I’m on Twitter because I hate Facebook. Twitter please dont beome another facebook clone #RIPTwitter 6 februari 2016 @ 12:51

Volgen

Niet commercieel

Het belangrijkste verschil tussen Mastodon en Twitter zit ’m echter in de manier waarop beide netwerken gerund worden. Mastodon is een niet-commercieel, gedecentraliseerd platform. Dat houdt in dat het netwerk draait op verschillende servers, instances genoemd, die onderling kunnen communiceren maar wel allemaal hun eigen regels hebben. Je kunt ervoor kiezen om je berichtje alleen te delen met je één instance, of met het hele netwerk.

Eugen Rochko beheert zelf de instance Mastodon.social: het vlaggenschip van Mastodon. Deze site kreeg de laatste weken zo veel nieuwe aanmeldingen, dat er nu een tijdelijke ledenstop is. Wel kunnen mensen zich aanmelden bij een van de ruim duizend andere instances.

Sommige instances hebben net als Mastodon.social geen duidelijke focus, maar andere zijn heel specifiek. Er is er een voor dierenvrienden en een voor fans van Minecraft. De beheerders van deze servers bepalen zelf welke regels er gelden: zo kan het bij de ene verboden zijn om seksistische grappen te maken, terwijl een ander meer leunt op vrijheid van meningsuiting.

De code van Mastodon is open source, wat betekent dat andere ontwikkelaars de code kunnen inzien en aanpassen. Bovendien heeft Mastodon geen winstoogmerk. Het draait op donaties, wat momenteel neerkomt op ruim 2800 euro per maand. In tegenstelling tot Twitter en platformen als Facebook en Instagram worden gebruikersgegevens niet gedeeld met andere partijen en er zijn geen advertenties.

Netwerkeffect

De afgelopen jaren zijn een hoop alternatieve sociale netwerken gestart en roemloos ten ondergegaan. Denk aan Ello, de „Facebook-killer” zonder advertenties. Het platform kreeg veel media-aandacht en een hoop nieuwe leden na de lancering in 2014, maar wist die groei niet vast te houden. Ook Diaspora, een gedecentraliseerd, open source-netwerk dat werd opgericht in 2010, kwam nooit echt van de grond.

Dat nieuwe netwerken het vaak niet redden heeft deels te maken met verzadiging. De meeste mensen zitten al op aantal netwerken en vinden dat wel genoeg. Bovendien zitten hun vrienden daar ook al, dus hebben ze ook daadwerkelijk mensen om mee te communiceren. Dit fenomeen wordt het ‘netwerkeffect’ genoemd: een sociaal netwerk wordt waardevoller voor de gebruiker naarmate hij er meer tijd in steekt en zijn netwerk zich uitbreidt. Switchen wordt dan steeds onaantrekkelijker.

Toch zijn er uitzonderingen op de regel, zoals het relatief jonge Snapchat. Snapchat werd opgericht in 2011 en heeft in Nederland inmiddels meer dagelijkse gebruikers dan Twitter. Snapchat is vooral populair onder jongeren, die zich juist willen ontworstelen aan platformen als Facebook, waar hun ouders ook op zitten.

De toekomst van Mastodon laat zich moeilijk voorspellen. Het netwerk groeit weliswaar snel, maar wat betreft gebruikersaantallen komt het nog lang niet in de buurt van Twitter. Bovendien worstelt Mastodon met een complexe architectuur van verschillende, met elkaar communicerende instances. Veel nieuwe gebruikers vinden dat verwarrend. Bij welke instance moet je zijn? Wie zitten daar al? Als je deel wilt uitmaken van meerdere instances, moet je je steeds opnieuw registeren.

Maar zoals Shel Raphen, een van de ontwikkelaars, zich terecht afvraagt in een blog: wanneer spreken we bij Mastodon van een mislukking? Anders dan bij het beursgenoteerde Twitter is er immers geen winstoogmerk en er zijn geen aandeelhouders om tevreden te houden. Bovendien kan Mastodon niet echt doodgaan, tenzij alle ruim duizend instances er tegelijkertijd mee stoppen. Zoals Raphen het omschrijft: „Mastodon zal niet uitsterven. Het zal alleen evolueren.”