Oud-Rekenkamerpresident en 'profeet van digitalisering' Saskia Stuiveling (71) overleden
Saskia Stuiveling, de eerste vrouwelijke president van de Algemene Rekenkamer, is afgelopen donderdag onverwacht overleden op 71-jarige leeftijd. Stuiveling moest bijna twee jaar geleden haar werk opgeven omdat ze 70 was geworden. Zij had toen 31 jaar bij de controleur van de rijksfinanciën gewerkt, waarvan 16 jaar als president.
Politici beschouwden de voormalige PvdA-staatssecretaris van Binnenlandse Zaken als 'de Haagse profeet van de digitalisering'. Voortdurend hamerde Stuiveling op het belang van internet voor de overheid. Politici en ambtenaren maakten volgens haar de fout digitalisering te zien als 'ontwrichtend'. In plaats van zich te richten op de eigen Haagse kaasstolp, moesten ze wat Stuiveling betrof internet juist omarmen om aansluiting te houden bij een snel veranderende samenleving.
Fascinatie voor open data
Ooit, zo dacht Stuiveling, kan de Rekenkamer de overheidsfinanciën realtime controleren dankzij internet en de beschikbaarheid van onwaarschijnlijk veel data. 'Dan kun je veel eerder bijsturen, in plaats van drie jaar later, zoals wij, met een doorwrocht rapport te komen.'
Sinds vorig jaar bestaat de 'Stuiveling Open Data Award', een jaarlijkse prijs voor een publiek initiatief dat het gebruik van open data bevordert, inzichtelijk maakt of stimuleert. Een voorbeeld daarvan noemde Stuiveling in een afscheidsinterview in de Volkskrant de site van de Groninger Bodembeweging. 'Je ziet een combinatie van harde data - op een kaart kun je alle aardbevingen uit het verleden zien -, foto's van scheuren, kaarten van de NAM, van de seismologische dienst en eigen bevindingen via de sociale media. Ze houden bij wie er langs komt, wat de taxatie van de schade is. Je volgt dus het hele proces terwijl het bezig is, als een Rekenkamerrapport dat zichzelf schrijft.'
Digitale revolutie
Als mensen hun informatie overal vandaan kunnen halen, was de stelling van Stuiveling, dan wordt transparantie van de overheid en de beschikbaarheid van alle data nog meer een dwingende eis. Ze vergeleek dat met de revolutie die de uitvinding van de boekdrukkunst teweegbracht. 'Het duurde 200 jaar voordat de gevolgen dáárvan waren neergedaald', zei Stuiveling tegen deze krant, 'dus met de digitale revolutie zitten we pas aan het begin.'
Stuiveling beschikte volgens de Rekenkamer over een 'fabelachtige energie en dossierkennis'. Het instituut blikt in een persverklaring terug: 'Binnen de organisatie viel zij op door haar perfectionisme en haar oog voor detail, waarmee zij veel medewerkers inspireerde, anderen soms tot wanhoop bracht.'
Samenwerken
Wat niemand vóór Stuiveling zo nadrukkelijk deed, was het zoeken van samenwerking binnen de internationale gemeenschap van rekenkamers. Zo kwam de Nederlandse Rekenkamer onder Stuiveling met het initiatief om het 'boekhoudkundige zwarte gat' van de verdragsorganisatie NAVO aan te kaarten. Daarin verdwijnen mogelijk miljarden dollars en euro's.
De volksvertegenwoordigers van de NAVO-lidstaten weten niet hoeveel belastinggeld hun land exact uitgeeft aan het militaire bondgenootschap en wat daar vervolgens mee gebeurt. De oorzaak is een rammelende boekhouding en het bijna standaard drukken van het stempel 'geheim' op uitgaven. 'Misschien verspilt de NAVO heel veel, of komen ze veel tekort. We hebben geen idee', zei Stuiveling.
Ze zei bij haar afscheid dat als er geen leeftijdsgrens zou zijn geweest voor Rekenkamerpresidenten, ze nog wel even door was gegaan. 'Als ik zo oud word als mijn moeder heb ik nog ruim 30 jaar voor me. Dat is zo'n bak tijd, daar wil ik rustig over nadenken. Alleen al op de luxe om ergens de tijd voor te nemen, verheug ik me enorm.' Twee jaar slechts bleek Stuiveling daarvoor gegund.