De partijen praten, maar wie gelooft er echt in?

Bij het CDA dachten ze een week geleden nog: onderhandelingen over een ‘regenboogcoalitie’, met GroenLinks, komen er vast niet.

Ze kwamen er wel: vanaf deze woensdag zitten VVD, CDA, D66 en GroenLinks aan tafel onder leiding van informateur Edith Schippers (VVD). Maar hoge verwachtingen hebben de meeste betrokkenen er nog steeds niet van. De opvattingen van de partijen liggen te ver uit elkaar – met GroenLinks aan de ene kant, CDA en VVD aan de andere.

In Den Haag gaat ook niemand ervan uit dat het opschiet: geen van de partijen heeft daar belang bij. Achterbannen moeten wennen aan het idee van samenwerking met totáál andere partijen. De snelle formatie van het kabinet Rutte II met VVD en PvdA, in 2012, is daarbij een voorbeeld: zo moet het dus níet.

Heel lang duurt het eerste gesprek op woensdag niet. CDA-leider Sybrand Buma (CDA) moet ’s middags alweer voor twee dagen naar Malta, waar de Europese christen-democraten bij elkaar komen.

Toch is dit het begin: formatieronde nummer één.

‘Motorblok’, ‘voortouw’, ‘de plaat’. Ken jij de betekenis van alle formatietermen? Zoek ze op in het formatielexicon.

Bij de VVD en het CDA waarschuwen ze alvast: deze onderhandelingen hebben alleen kans van slagen als GroenLinks kiest voor één punt uit het verkiezingsprogramma, vergroening. Dan komen ze er wel uit met z’n vieren. En ook als het gaat over defensie en de politie – er is genoeg geld.

Maar de inkomensverschillen verkleinen of méér vluchtelingen toelaten? Dat wordt niks, voorspellen CDA- en VVD-betrokkenen. Veel meer dan wat kleine maatregelen, extra geld voor arme kinderen bijvoorbeeld, zitten er voor die partijen niet in. Echt radicaal de lasten verschuiven van arm naar rijk? No way.

GroenLinks-leider Jesse Klaver moet ook zijn plaats kennen. „Hij heeft 14 zetels, hè”, zegt een betrokken VVD’er.

De vraag is dus vooral: wat gaat Klaver doen? Je zou kunnen denken dat hij beter oppositie kan gaan voeren tegen een rechts kabinet om met nóg meer zetels uit de volgende verkiezingen te komen.

Maar dat is geen zekerheid. In de oppositie concurreert hij én met Emile Roemer (SP) én met Lodewijk Asscher van de PvdA – die zich allebei voluit willen bewijzen als linkse leider. Misschien kan hij dan beter deze regeerkans pakken.

Maar of hij zelf ook denkt dat GroenLinks zich moet richten op één punt uit de wensenlijst? Nee, bleek dinsdag in het Tweede Kamerdebat over de verkiezingsuitslag. „Wij gaan niet meedoen”, zei Klaver, „om het allemaal iets minder erg te maken. Om de scherpe randjes af te vijlen van rechts, grijs beleid.”

Hoe onwaarschijnlijk het nu ook lijkt, op het Binnenhof weet iedereen: als je eenmaal aan tafel zit, kan er iets ontstaan waar je in gaat geloven. En dan is er straks toch ineens een regenboogcoalitie.