Luister naar

Geen overzicht van stembusuitslagen

Nieuws
Het is voor onderzoekers, politieke partijen en geïnteresseerden moeilijk om een goed overzicht te krijgen van de verkiezingsuitslag per stembureau.
Dion Mebius Timo Nijssen Geart van der Pol redactie vk
woensdag 29 maart 2017 om 03:00

Amsterdam

De Kiesraad verzamelde die informatie niet omdat het dit jaar verboden was om de uitslag digitaal door te sturen. Een groot deel van de 388 Nederlandse gemeenten publiceert de uitslagen op stembusniveau ook niet uit eigen beweging. De verkiezingsuitslagen van dit jaar dreigen zo onherleidbaar te worden, blijkt uit onderzoek van de Volkskrant.

Het verantwoordelijke ministerie van Binnenlandse Zaken moet er bij de gemeenten op aandringen om de gegevens per stembureau alsnog te openbaren, vindt hoogleraar staatsrecht Wim Voermans, die de Kiesraad adviseert. ‘De digitale burger verwacht transparantie van de overheid. Daarom moeten de uitslagen ook zo volledig mogelijk worden gepubliceerd. Anders voed je complottheorieën over de verkiezingsuitslag.’

bellen

Uit angst voor kwaadwillende hackers werd bij de verkiezingen van dit jaar zo veel mogelijk handmatig geteld. Ook het doormailen van uitslagen was niet toegestaan. Stembureaus moesten hun uitslagen doorbellen naar het gemeentehuis. Dat telde de uitslagen van de stembureaus bij elkaar op en belde die weer door naar het hoofdstembureau van de kieskring. Die droeg de uitslagen over aan de Kiesraad in Den Haag.

Bij de verkiezingen in 2010 en 2012 werden de uitslagen nog digitaal verstuurd. De Kiesraad kon de uitslagen op stembusniveau daardoor ‘als bijvangst’ beschikbaar stellen voor onderzoekers en het publiek. Nu kan dat niet. De uitslagen per stembureau liggen achter slot en grendel en zijn alleen op door de gemeente te bepalen inzagemomenten in te zien. Er mogen geen foto’s of kopieën worden gemaakt. Drie maanden nadat de verkiezingsuitslag onherroepelijk is verklaard, worden ze vernietigd en zijn de uitslagen van de 9400 stembureaus niet meer te achterhalen. Tenzij gemeenten de uitslagen op eigen initiatief publiceren, maar dat gebeurt nauwelijks.

inzagemoment

De Politieke Academie, een bureau dat voor politieke partijen in kaart brengt waar hun kiezers wonen, zag dat aankomen en investeerde tienduizenden euro’s in uitzendkrachten. Die moesten langs de 300 Nederlandse gemeenten die de uitslagen (nog) niet zelf publiceerden om de processen-verbaal over te schrijven op inzagemomenten. ‘Maar die inzagemomenten zijn een farce’, zegt voorzitter Frank van Dalen. ‘De inzagetermijn was te kort. Bovendien moest je in 80 procent van de gevallen eerst een afspraak maken. Dat maakt het voor de gewone burger onmogelijk om de landelijke uitslagen te controleren.’

Alleen de Politieke Academie heeft nu een overzicht van alle uitslagen per stembureau. Een onwenselijke situatie, zegt hoogleraar Voermans. ‘De mogelijkheid voor het publiek om de stembusgang te controleren is dit jaar zeer beperkt. Gemeenten proberen het wettelijke recht op inzage af te knijpen door de uitslagen slechts kort in een zaaltje beschikbaar te stellen.’

Het ministerie van Binnenlandse Zaken zegt de gemeenten erop te hebben gewezen dat geïnteresseerden de uitslagen in mogen zien. Het digitaal bewaren zou verder geen praktisch nut hebben omdat de verkiezingsuitslag onherroepelijk is. Mogelijk wordt het handelen van de gemeenten nog wel ‘tegen het licht gehouden bij het evalueren van de verkiezingen’. <

Mail de redactie
Mail de redactie
Heeft u een tip over dit onderwerp, ziet u een spelfout of feitelijke onjuistheid? We stellen het zeer op prijs als u ons daarover een bericht stuurt.
Lisa Westerveld (GL-PvdA, links) roept samen met Faith Bruyning (NSC, rechts) op om een zogenoemde beknopte parlementaire enquête uit te laten voeren naar de gesloten jeugdzorg van 2008 tot nu.

De Kamer is diep bezorgd over de gesloten jeugdzorg, maar ziet weinig in weer een enquête

GroenLinks-PvdA en NSC willen met een ‘beknopte parlementaire enquête’ uitzoeken hoe de misstanden in de gesloten jeugdzorg zo lang konden doorgaan. Maar een meerderheid van de Kamer twijfelt of ‘nog een rapport’ wel de oplossing biedt.

Agenten met machinegeweren bewaken de Dom in Keulen rond Kerst en Nieuwjaar na de ontdekking van aanslagplannen van ISIS-Khorasan.

ISIS heeft Europa nog steeds in het vizier voor aanslagen als die in Rusland

In heel Europa zijn veiligheidsdiensten in staat van paraatheid. Want de aanslag in Moskou was niet het enige plan van ISIS. Het heeft Europa weer stevig in het vizier, te beginnen met kerken.

‘Je kunt aan je vlucht een CO2-uitstootcijfer hangen, maar wat zijn de precieze gevolgen dan?'

Waarom we toch blijven vliegen ondanks schaamte. 'Zet op een rij wat je belangrijkste waarden zijn'

Vliegschaamte blijft een dingetje, van de 18 tot 65-jarigen heeft 1 op de 5 er last van. Waarom blijven we vliegen, terwijl we weten dat het het klimaat fors schaadt?

De brug over het Noordhollandsch Kanaal bij Purmerend ligt midden in de A7, en is verreweg de belangrijkste verkeersader in het gebied.

Motorambulances en speedpedelecs om de file te omzeilen: de brug over de A7 wordt verbouwd

De verkeersoverlast in Noord-Holland zal gigantisch zijn zodra Rijkswaterstaat begint met de versteviging van een brug, midden in de A7. Artsen en verpleegkundigen maken zich zorgen over de gevolgen voor de spoedzorg.

Boerenprotest dinsdagmorgen in Brussel.

EU-landen komen boeren ongekend snel tegemoet, GroenLinks spreekt van 'symboolpolitiek'

De EU-landen zijn akkoord met een serie maatregelen die tegemoetkomen aan de protesten van boeren. De milieueisen om EU-landbouwsubsidies te krijgen worden versoepeld, kleinere landbouwbedrijven worden helemaal niet meer gecontroleerd.

Het gezin Laan, met rechtsboven Henk-Willem en daaronder zijn gehandicapte zoon Joas pleit voor betere toiletvoorzieningen voor mensen als Joas. ‘We hopen dat het balletje nu snel verder gaat rollen.’

Waar verschoon je onderweg een ernstig gehandicapt kind? 'Soms moet het in de bosjes'

Naar de wc gaan tijdens een dagje uit levert kinderen en volwassenen met een ernstige beperking veel gedoe op. Ze hebben vaak een ruimte nodig waarin ze liggend verschoond kunnen worden. Maar die zijn er nauwelijks.