Direct naar artikelinhoud

Martha van Kerkhoff (1924-2017) overleden, mezzosopraan met eeuwig leven

Martha van Kerkhoff trad op met het Concertgebouworkest. Nadat ze haar zangcarriëre moest opgeven, heeft ze haar muzikale leven op andere wijze voortgezet in Frankrijk.

Martha van Kerkhoff.Beeld RV

In de jaren vijftig, zestig en zeventig stond Martha van Kerkhoff als mezzosopraan op alle belangrijke concertpodia van Nederland. Ze zong begeleid door het Concertgebouworkest onder leiding van Bernard Haitink en met vele grote operasterren.

Daarna verdween ze in de anonimiteit, verhuisde naar Frankrijk en zou na een zware depressie twintig jaar lang een maandelijkse concertreeks in de voormalige protestantse kerk van Grâne organiseren: Les Concerts du Temple de Grâne. Zaterdag 25 februari overleed ze op 93-jarige leeftijd in Loriol-sur-Drôme, vlak bij haar woonplaats Grâne in het departement Drôme in Frankrijk.

Carrièrevrouw

Martha van Kerkhoff werd als kruideniersdochter Martha van Vliet geboren in Haarlemmerliede. Ze had een tien jaar oudere zus Lena. Op haar 19de jaar werd ze zwanger van de politieagent Jan van Kerkhoff, met wie ze trouwde en een dochter, Loekie genoemd, kreeg. Vlak na de oorlog werd ze als zangeres ontdekt door de Russische zangleraar Boris Pelsky.

Ze was behoorlijk ambitieus in haar muzikale carrière, wat ten koste ging van haar gezin. Het huwelijk strandde en de relatie met haar dochter bleef altijd moeizaam. In de jaren zestig leerde ze de bariton Henk van den Brink kennen, met wie ze trouwde. Haar carrière nam een grotere vlucht dan die van haar man.

Vlak na de oorlog werd Martha van Kerkhoff ontdekt door de Russische zangleraar Boris Pelsky

Toch is er niet veel muziek van haar bewaard gebleven. Er is wel een bekende cd waarop zij, begeleid door het Concertgebouworkest, een stuk van Alphons Diepenbrock zingt. Ze zong samen met collega's als Hermann Schey, Annette de la Bije, Max van Egmond en Erna Spoorenberg. Bij solorecitals werd ze begeleid door pianist Simon C. Jansen. Hoewel ze mezzosopraan was, nam ze ook vaak altpartijen voor haar rekening, omdat daar meer vraag naar was.

In 1978 was ze gedwongen haar carrière op te geven wegens tinnitus (oorsuizen). Haar man kwam toen op het idee een nieuw, zelfvoorzienend leven te beginnen in Frankrijk. Ze verhuisde met hem naar Saint-Cierge-la-Serre in de Ardèche. Ze kochten daar een ruïne en maakten er eigenhandig een mooi huis van. Hij deed de moestuin, zij werd imker. 'Het plattelandsleven beviel haar goed. Maar hij kon veel moeilijker buiten de muziek', zegt Henk van den Brink jr.

Beluister hier de uitvoering van Alphons Diepenbrock door onder andere Martha van Kerkhoff

Alphons Diepenbrock was de eerste Nederlandse componist na Sweelinck met een internationale uitstraling. De oude meerstemmige kerkmuziek (Palestrina, Sweelinck) vormde een belangrijke inspiratiebron voor Diepenbrocks muziek.

Concertreeks

Van den Brink ging weer optreden en leerde een Amerikaanse pianiste kennen. De relatie verwaterde en Martha van Kerkhoff trok het zich enorm aan. Na de scheiding in 1983 kreeg ze een zware zenuwinzinking en verbleef een tijd in een psychiatrische kliniek in Oegstgeest. In 1985 keerde ze terug naar Frankrijk, waar ze zich vestigde in Grâne. Ze zong nooit meer in het openbaar, maar bleef tot een jaar voor haar dood zangles geven aan zowel serieuze amateurs als professionals. Hoewel de liefdesrelatie met Van den Brink niet herstelde, konden ze professioneel nog wel door één deur. Samen met hem organiseerde ze een concertreeks: eerst is de tuin van het Domaine waar ze woonde en later in de Temple (kerk) van Grâne.

Vanwege haar verdiensten voor het culturele leven van haar woonplaats werd Martha van Kerkhoff enkele jaren geleden benoemd tot ereburger van Grâne. Op het bijbehorende 'diploma' dat aan de wand van haar woonkamer prijkte, staat ze omschreven als 'la plus Grânoise des Hollandaises'.

Haar dochter Loekie overleed in 1999 aan de gevolgen van kanker. Loekie was getrouwd en had een zoon en een dochter. Martha van Kerkhoff wordt overleefd door twee kleinkinderen.

De concertreeks, Les Concerts du Temple de Grâne, gaat ook na haar overlijden door.

Martha van Kerkhoff werd enkele jaren geleden benoemd tot ereburger van Grâne