'Verplicht moeten' komt voort uit behoefte duidelijk te zijn
Volkskrantlezers vinden veel. En misschien wel het meest vinden ze iets van ons taalgebruik. Terecht?
Wie?
Pieter Markus uit Geldrop.
Wanneer?
De krant van maandag 20 maart.
Wat?
'Daar is-ie weer', schrijft Markus, 'nu als eerste zin in de krant van vandaag.' En hij vervolgt in een stijl die aan duidelijkheid weinig te wensen overlaat: 'De contaminatie van moeten en verplicht.'
Heeft de lezer een punt?
Tja. Markus doelt op een tautologie danwel het verwante pleonasme: meer woorden gebruiken dan nodig is. Zoals hij schrijft, had een van de twee volstaan: 'De vragenlijsten die artsen sinds een paar jaar verplicht zijn te gebruiken' of 'De vragenlijsten die artsen sinds een paar jaar moeten gebruiken'. Tautologie en pleonasme zijn vaak gebruikte stijlfiguren. En niet altijd verkeerd. Ze komen voort uit de behoefte duidelijk te zijn; wat je wilt zeggen te versterken. Een aantal groeit stilaan uit tot geaccepteerd en correct taalgebruik: open en bloot, nooit ofte nimmer, naar elders vertrekken.
Een tautologie of het verwante pleonasme: meer woorden gebruiken dan nodig is
Hoe roeien we het uit?
Dat is niet nodig. Als zo'n constructie als 'verplicht moeten' veel gebruikt wordt, voldoet ze blijkbaar aan een behoefte en wordt ze door veel mensen niet als storend ervaren. Na verloop van tijd zou ze zelfs als correct gevoeld kunnen worden. Maar als altijd neemt de Volkskrant in dit soort zaken niet het voortouw. Als het goed is, komt u haar bij ons voorlopig dus niet meer tegen.