Golden boy van de r&b Sampha wilde op de achtergrond blijven - maar die stem hè

Lees de interviews die je hebt gegeven niet terug, probeer anderen precies zo te bejegenen als je deed voordat je bekend werd en denk niet te veel na over wat anderen van je denken. 'Anders word je zo zelfbewust, dat je geblokkeerd raakt in je dagelijks functioneren.'

Zo ontvouwt zanger en producer Sampha zijn strategieën voor het overleven van plots popsucces en de massale interesse die daarmee gepaard gaat. Sampha Sissay (28) is sinds zijn debuutalbum Process vorige maand verscheen, de golden boy van de progressieve r&b.

Zijn muziek kenmerkt zich niet door dominante beats of doorvoelde vocalen. Nee, de mid-tempo liedjes hebben een zachtmoedig, dromerig karakter, gestut door Afrikaanse instrumenten, percussie én elektronische begeleiding. Process herbergt meditatieve liedjes, ontboezemingen over liefde, verlies en verdriet. Ze raken en troosten. 'Authentiek' is het woord dat in de recensies telkens opdook. Sampha's tedere en hoge stem, met een sluier van heesheid, geeft de nummers een kwetsbare lading.

De eigenaar van die stem is er, in een kleedkamer van het Brusselse poppodium Ancienne Belgique, heel wat bescheidener over. 'Ik heb mijn stem altijd beschouwd als een werktuig om een melodie in een song te krijgen. Een instrument als elk ander.'

Des zangers bravoure is Sampha vreemd. Hij zag zichzelf nooit als stereotiepe solozanger die vooraan op het podium het voetlicht opeist. Toen hij zijn eerste stappen zette als vocalist, bij het Britse danceproject SBTRKT, liet hij zijn stem haast verdrinken in de productie. Vóór zijn debuutalbum had de zanger en producer voornamelijk een carrière in dienst van anderen - hij zong mee op nummers van Beyoncé, Drake, Kanye West en Solange.

Tien jaar geleden beschouwde hij zichzelf zelfs meer als producer dan als zanger. Een van zijn broers bouwde een provisorische studio in hun ouderlijk huis in Zuid-Londen, waar de familie Sissay in 1982 vanuit Sierra Leone naartoe was verhuisd. Sampha, die in Engeland was geboren, was vanaf zijn 3de niet van de piano weg te slaan. 'Ik wilde producer worden. Niet zo een als Pharrell of Timbaland, want die drukken hun stempel op de platen van andere artiesten zodat het ook hún werk wordt. Ik wilde voornamelijk anderen helpen hun ideeën uit te voeren.'

No One Knows Me

Ironisch genoeg liet zijn stem zich op andermans platen niet uitvlakken. De herkenbaarheid is even groot als Sampha's dienstbaarheid. Op zijn eigen album ademen zo'n beetje alle songs een diepe intimiteit. (No One Knows Me) Like The Piano, bijvoorbeeld, maakt je als luisteraar deelgenoot van een intiem gesprek tussen zanger en piano. Het is een ontroerend eerbetoon aan zijn moeder, van alle franje ontdaan. De emotie heeft zich hoorbaar vastgezet op zijn stembanden.

Sampha en zijn broer waren haar mantelzorgers, tot ze in 2015 jaar overleed aan kanker. (Zijn vader was in 1998 al aan de ziekte bezweken.) In het nummer herinnert de zanger het moment dat hij te horen krijgt dat zijn moeder nog maar te kort te leven heeft.

Het lijkt tegenstrijdig dat iemand die altijd liever op de achtergrond bleef, nu zoiets persoonlijks deelt.

Sampha: 'Ik had in eerste instantie geen moeite het op deze manier met een groot publiek te delen. Het is persoonlijk, maar het is ook een song, iets dat bedoeld is om gedeeld te worden. Pas op de dag dat het album uitkwam, voelde het confronterend. Mensen zeggen dan dingen als: 'Aah, kijk, hier heeft hij het over zijn moeder', ze analyseren het op allerlei manieren. Dat voelt bizar. Ik maakte me ook zorgen over wat mijn broer ervan zou vinden. Ik vroeg me af of ik niet de laatste herinneringen aan haar had gekaapt, of erger, dat ik haar dood aan het exploiteren was.'

Het schrijven van het nummer was voor hem de manier om dat deel van zijn leven in herinnering te houden. 'Als een foto die de essentie van een moment vangt.' Gelukkig vond zijn broer het het mooiste nummer dat hij ooit geschreven had.

Tien jaar geleden had Sampha er niet over gepeinsd zoiets conventioneels als een pianoballad op het publiek los te laten. Pianospelen deed hij voor zichzelf. Muziek voor publiek maakte hij met alleen elektronische middelen, voornamelijk beats en elektronische klankschilderingen, waaraan geen vocalen te pas kwamen. Hij wilde grenzen verleggen, noemde zich futurist en vroeg zich af waarom andere musici in hemelsnaam nog muziek wilden maken met 'ouderwetse' instrumenten.

'Ach, ik was als een kind dat een nieuw fenomeen had ontdekt, maar nog lang niet alle aspecten daarvan kon doorgronden. Ik moest nog veel leren. Er kwam een moment dat ik besefte dat niet het geluid het belangrijkste aspect is van een liedje, maar de emotie erachter.'

Steve Reich over Sampha

Sampha is ambitieus en wil in de toekomst meer uitdagingen aangaan. Popmuziek is daarbij een te beperkt gebied. Soundscapes van Afrikaanse muziek met elektronica lonken. En hij wil dolgraag samenwerken met minimal musiccomponist Steve Reich. 'Er zitten aspecten in zijn muziek die na eerste beluistering al voor mij op hun plaats vielen.'

Emoties

Niet dat hij nu alleen maar voor hout en snaren gaat. 'Want mijn emoties spreken net zo goed door in de manier waarop ik elektronica gebruik. Ik waardeer het enorm als fans een verbondenheid voelen met mijn werk, maar ik kan er weinig mee als ze zeggen dat ze alleen mijn stem en de piano willen horen.' Weer een verwachtingspatroon waaraan hij wil ontsnappen. Maar hij wil niet ondankbaar lijken. 'Ik accepteer het dat mensen zich allereerst aangetrokken voelen tot mijn stem, al heb ik me vaak genoeg afgevraagd waarom precies.'

Gisteren kreeg hij heel even een antwoord op die vraag. Tijdens een optreden in Parijs was er een moment dat hij zichzelf kraakhelder terug hoorde op de monitor. 'Wat ik zong als performer, bereikte me opeens in realtime als luisteraar. Ik vergat even dat ik de bron was van dat alles. Het ging buiten mij om. En het klinkt misschien raar, maar ik raakte emotioneel van mijn eigen werk.'

Hij twijfelt even. 'Is dat nu een vorm van hyperzelfbewustzijn of juist het tegenovergestelde?'

Sampha treedt vanavond op in Paradiso in Amsterdam (uitverkocht) en vrijdag 24/3 op het Catch festival in TivoliVredenburg in Utrecht.