Hoe ‘dominee Dijsselbloem’ opeens een ‘seksist’ werd
De eurogroep-voorzitter werd jaren op handen gedragen, maar in een paar dagen tijd kantelt dit beeld volledig door zijn ‘drank en vrouwen’-uitspraak.
Het gebeurt vaker in de politiek, maar het blijft fascinerend hoe een jarenlang zorgvuldig opgebouwde reputatie in een paar dagen tijd kan verkruimelen. Jeroen Dijsselbloem, voorzitter van de gezaghebbende eurogroep, een van de meest gerespecteerde politici die Nederland ooit op een internationaal podium heeft gehad, wordt door een deel van datzelfde podium opeens naar de uitgang geduwd. Niet alleen vanwege de ‘drank en vrouwen’-uitspraak in een Duitse krant die in zuidelijk Europa zo persoonlijk is opgevat, maar ook vanwege de manier waarop hij op de ophef reageert.
‘Dominee Dijsselbloem’ zoals hij lang geleden al heette in PvdA-kringen, de normen-en-waarden-man die als Kamerlid stelling nam tegen gewelddadige computergames en seksistische muziekvideo’s, wordt nu links en rechts uitgemaakt voor ‘racist’, ‘seksist’ en ‘xenofoob’. De Portugese premier Costa, de Italiaanse oud-premier Renzi, zijn eigen sociaal-democratische familie in Brussel, allemaal willen ze hem weg hebben als eurogroepvoorzitter.
Tegenwind van alle kanten
Opmerkelijk waren de woorden van de Deense Eurocommissaris Vestager, die door een Spaanse journalist om een reactie werd gevraagd. Ze brak met de gewoonte van de Europese Commissie om geen commentaar te geven op wat jantje of pietje in een interview beweert en antwoordde op kille toon: “Ik zou het niet gezegd hebben en ik vind het slecht.” Daarmee komt de tegenwind voor Dijsselbloem niet langer louter uit het zuiden.
De gewraakte uitspraak in de Frankfurter Allgemeine Zeitung van maandag, in een passage over noord-zuid-solidariteit (‘Ik kan niet al mijn geld aan drank en vrouwen uitgeven en vervolgens bij u om bijstand vragen’) werd pas opgemerkt toen Spaanse media er een dag later moord en brand over schreeuwden. Ze hadden daarvoor een voorzetje nodig van het ministerie van Dijsselbloems eeuwige rivaal Luis de Guindos.
De kwestie liep uit de hand toen Dijsselbloem dinsdag geïrriteerd reageerde op verzoeken van Spaanse Europarlementariërs om excuses. Nee, die zou hij ‘zeker niet’ maken. Hij had toch duidelijk uitgelegd dat zijn uitspraak niet was gericht tegen bepaalde landen? Het was een observatie over het fenomeen solidariteit door fatsoensrakker Dijsselbloem, wars van uitspattingen. Dat was zijn boodschap, ongetwijfeld integer bedoeld, maar wie hem niet kent en die dag alleen een filmpje van tien seconden voorbij zag komen, zou makkelijk kunnen denken: wat is dat nou weer voor arrogante kwast.
Ongelukkige woordkeuze
De vernietigende reacties maken duidelijk dat de PvdA’er zich niet heeft gerealiseerd dat het juist die ‘drank en vrouwen’ waren waardoor hij gevoelige snaren heeft geraakt en voor seksist is uitgemaakt. Waarom sprak hij niet over ‘snelle auto’s en juwelen’? Of ‘zeiljachten en dikke sigaren’? Mogelijk had hij veel schade kunnen voorkomen door op z’n minst toe te geven dat zijn woordkeus niet helemaal gelukkig was.
In plaats daarvan kwam hij vandaag met een beproefd soort spijtbetuiging dat geen excuus is. Via persbureau ANP sprak hij van een gevalletje ‘Nederlandse directheid’ dat niet altijd op waarde wordt geschat. “Als mensen daar aanstoot aan nemen, spijt me dat.” Dat is er eentje uit de categorie ‘ik betreur de ophef’ waarmee politici niets terugnemen van hun uitspraken.
Vooralsnog zijn er nog geen signalen dat de andere achttien ministers van financiën van de eurozone hun voorzitter willen afzetten, tien maanden voor het einde van zijn ambtstermijn. Zij zijn de enigen die dat kunnen doen. De vraag is of zij daartoe bereid zijn, na hun jarenlang uitgesproken waardering voor de dossierkennis en de bemiddelingstalenten van hun Nederlandse collega.