Het vijandsbeeld van Europa klopt niet

Het is verbazingwekkend welke (eenzijdige) wending het publieke debat in Nederland neemt naar aanleiding van de verkiezing van Trump tot president.

Een interview met minister van defensie Hennis in 'Buitenhof' begon met de teksten: "Ze (Hennis) staat voor de zware taak om Defensie klaar te maken voor een nieuwe tijdperk. Een Amerikaanse president die niet langer de rekening van haar Navo-bondgenoten wil betalen en een Russische president die de Koude Oorlog doet herleven." Conclusies die werden getrokken door presentatrice Luyten waren onder andere: "Hoe je het ook wendt of keert, er zal extra geld bij moeten voor Defensie" en "Europa kan niet zonder de VS". Twee beweringen die als feiten worden gebracht in het debat.

Bondgenoot met onbekende koers

In verkiezingstijd heeft Trump zich gepositioneerd als isolationist. Hij veroordeelde de interventies van de VS in het Midden-Oosten als geldverspilling en zonder resultaat. Echter, het is compleet onduidelijk waar Trump staat als het gaat om buitenlands beleid. Hij heeft zich omringd met gevaarlijke mensen. Zo kreeg Steve Bannon een plek in de National Security Council, het hoogste militaire adviesorgaan. Enkele maanden geleden verklaarde Bannon nog dat hij verwacht dat de VS in de komende jaren oorlog zal gaan voeren met China.

Europa heeft nu een militaire bondgenoot waarvan het volstrekt onduidelijk is welke koers die zal gaan varen. In plaats van alles doen om weer in de gunst te komen van de Amerikanen zou Europa juist de verkiezing van Trump moeten aangrijpen om zich opnieuw te beraden op haar militaire strategie en haar positie in de wereld.

Argumenten

De Europese Unie ziet zichzelf graag als een zachte macht die diplomatie en onderhandelingen vooropstelt, maar in werkelijkheid is haar buitenlandbeleid sterk gemilitariseerd. De militaire interventies waaraan Europa, in het Amerikaanse kielzog, heeft deelgenomen in de afgelopen decennia hebben enkel geleid tot destabilisering van het Midden-Oosten en (Noord-)Afrika. Het vluchtelingendrama en de terroristische dreiging zijn geen natuurrampen die ons zijn overkomen. Ze zijn grotendeels het resultaat van onze militaire en economische bemoeienis in de regio. In woord zijn we voor stimulering van democratie in het Midden-Oosten, in de praktijk houden we autoritaire regimes in stand door, onder andere, levering van grote hoeveelheden wapens aan landen zoals Egypte en Saoedi-Arabië.

Rusland en de terroristische dreiging worden gebruikt als argumenten om de defensiebudgetten te verhogen. Het is verbazingwekkend om te zien dat elk reflectief vermogen ontbreekt en opnieuw militarisering wordt aangeprezen als de oplossing. In plaats van het militariseren van de Europese buitengrenzen, Europese subsidies voor de wapenindustrie en nieuwe militaire interventies moeten we nu juist kiezen voor een ander beleid. Onze 'waarden en vrijheden' worden niet bedreigd door Rusland of terrorisme, maar door de boodschap van rechts- en moslimextremisten dat 'het Westen' in oorlog zou zijn met 'de islam'. We moeten niet meegaan in de retoriek van Poetin, Trump, Wilders en IS die hun eigen macht proberen te conserveren door zich af te zetten tegen buitenlandse 'vijanden'.

Eigen rol

Laten we kijken naar onze eigen rol in de opkomst van terrorisme en de dreiging van Rusland in perspectief plaatsen. De militaire uitgaven van alle EU-landen samen (241 miljard dollar) zijn veel hoger dan die van Rusland (66 miljard). Toch wordt een beeld geschetst alsof Poetin elk moment Europa kan aanvallen. Als we Europa willen beschermen moeten we discussie voeren op basis van feiten in plaats van gecreëerde vijandsbeelden. Militaire inzet en ons bondgenootschap met de VS hebben in het verleden vaak meer problemen gecreëerd dan opgelost.