Landgraaf bezorgt Heerlen én provincie kater

Het beginNa liefst drie jaar te hebben gesproken gaan Landgraaf en Brunssum in oktober 2015 uit elkaar. De poging om tot een ambtelijke fusie te komen mislukt door een gebrek aan onderling vertrouwen. Een week later wordt bekend dat Landgraaf toenadering zoekt tot Heerlen en Kerkrade om intensiever te gaan samenwerken. Geen enkel scenario is daarbij uitgesloten. Kerkrade haakt af, maar de andere twee gemeenten besluiten eind 2015 te onderzoeken welke vorm van samenwerking de beste optie is. De overige Parkstad-gemeenten worden uitgenodigd deel te nemen en voor 1 februari 2016 te reageren. Maar de andere zes hebben geen trek of zijn zelf bezig met samenwerkingsvormen.

Onderzoeken Heerlen en Landgraaf laten een team van experts (Jan Mans, Wim Hazeu en Wim Deetman) onderzoeken wat de beste vorm van samenwerking is. Daarnaast gaat ook onderzoeksbureau BMC met die vraag aan de slag. Landgraafs grootste en enige oppositiepartij GBBL wil eerst een referendum, maar dat voorstel wordt afgeschoten. Er worden 15.000 vragenlijsten verstuurd naar inwoners en ook bedrijven, verenigingen en instellingen worden gepolst. De provincie, voorstander van schaalvergroting, laat weten het onderzoek te ondersteunen.Op 1 november 2016 komt BMC met de conclusie dat herindeling aanzienlijke voordelen oplevert. Twee weken later geeft het expertteam een nog sterker advies: herindeling is de enige optie. Beide colleges scharen zich achter de twee rapporten waarin 2019 wordt genoemd als startdatum voor de grootste gemeente van Limburg. Die kan zelfs nog groter worden, want het instappen van Brunssum wordt ook geopperd. De raad in Brunssum wijst even later echter met een nipte meerderheid deelname aan de herindeling af en is – net als Kerkrade – alleen te porren voor samenwerking.

Eindsprint In Heerlen ondervinden de plannen zowel bij de bevolking als in de raad weinig weerstand. In Landgraaf liggen de kaarten anders. Daar roeren de tegenstanders zich nadrukkelijk. Hoewel er (nauwelijks bezochte) informatieavonden zijn geweest vinden de tegenstanders dat ze onvoldoende bij het proces zijn betrokken. GBBL blijft zich met hand en tand verzetten, probeert – opnieuw tevergeefs – een referendum uit het vuur te slepen en hoopt binnen de raad op medestanders.Met succes, want in de coalitie zijn de eerste scheurtjes zichtbaar. Bart Smeets stapt in december uit de PvdA en gaat - als tegenstander van de fusie - als eenmansfractie verder. Daarmee verandert de tussenstand in de raad van 14-11 naar 13-12 vóór een fusie. Het CDA twijfelt inmiddels ook sterk. CDA-wethouder Marlies Dreissen plaatst als enige collegelid vraagtekens bij de conclusies van het onderzoek, haar fractie is het daarmee eens. De christendemocraten geven eind december tijdens een raadsvergadering aan dat volgens hen het draagvlak ontbreekt en de fusie er te snel doorheen wordt gedrukt.CDA-gedeputeerde Ger Koopmans ziet de bui hangen en probeert de Landgraafse afdeling in meerdere gesprekken te overtuigen van de noodzaak van de fusie. Maar drie dagen voor de beslissende raadsvergadering krijgt de driehoofdige fractie een duidelijk ’nee’ te horen van de ledenvergadering. Het CDA volgt dat advies en schaart zich niet achter het fusievoorstel. Het scorebord flitst van 13-12 naar 10-15. Tegen een fusie dus. Terwijl in Heerlen de overgrote meerderheid (35-2) het sein op 16 januari op groen zet, struikelt de poging om van onderop tot een herindeling tussen beide te komen vijf kilometer verderop. Landgraaf wil wel een onderzoek naar één grote Parkstadgemeente, maar die kans lijkt niet groot, aangezien Brunssum en Kerkrade daar onlangs nog negatief op hebben gereageerd.