Direct naar artikelinhoud

Trump zet Europa voor het blok

Europese leiders die dachten dat het wel los zou lopen als Trump eenmaal president is, beginnen nu toch zenuwachtig te worden.

Donald Trump negeert Europa en zoekt toenadering tot Rusland. Europese leiders zullen daar een antwoord op moeten vinden.

Zoals vaker kwamen de verstandigste woorden van Angela Merkel. De Europeanen hebben hun lot in eigen handen, zei de Duitse bondskanselier gisteren in reactie op een interview met Donald Trump. De gekozen president van de Verenigde Staten zet daarin de transatlantische relatie, hoeksteen van de internationale betrekkingen sinds de Tweede Wereldoorlog, met ongekend botte taal op scherp.

Met haar commentaar laat Merkel zien dat ze zich niet uit de tent laat lokken door Trump, ook al noemde hij haar vluchtelingenbeleid een 'catastrofale fout'. De man die vanaf vrijdag echt president is, zei in de Britse krant The Times en het Duitse blad Bild ook dat de Navo 'achterhaald' is. Hij wil, over de Europese hoofden heen, een kernwapendeal sluiten met Rusland en dan de sancties tegen Moskou opheffen.

En Trump verwacht dat meer landen het Britse vertrek uit de EU, dat hij 'fantastisch' noemt, zullen volgen. De EU zelf interesseert hem niet zoveel, die is immers niet meer dan een vehikel voor het machtigste land van Europa: Duitsland. Voor Merkel heeft hij wel 'respect', maar hij weet niet zeker of hij haar kan vertrouwen.

Zenuwachtig

Hoe ondiplomatiek Trumps opmerkingen ook zijn, consistent is hij wel. Hij heeft zich eerder negatief uitgelaten over de Navo en de Brexit toegejuicht. Zijn warme gevoelens voor Rusland en vooral president Poetin zijn al maanden bekend. Wat wel verandert: Europese leiders die dachten dat het wel los zou lopen als Trump eenmaal president is, beginnen nu toch zenuwachtig te worden. En ook zij gebruiken harde woorden.

De Duitse minister van buitenlandse zaken Steinmeier zei gisteren dat Trumps opmerkingen over de Navo voor 'verwondering en opwinding' hebben gezorgd binnen het bondgenootschap. De Europese ministers van buitenlandse zaken, gisteren bijeen in Brussel, waren volgens Steinmeier 'bezorgd'. De Franse Eurocommissaris Pierre Moscovici (economische en financiële zaken) noemde Trumps verwachting dat meer landen de EU zullen verlaten 'een slechte fantasie'. Maar misschien is hier de wens de vader van de gedachte.

"De Europese Unie is kwetsbaar", waarschuwt Judy Dempsey, Europa-deskundige bij denktank Carnegie en voormalige correspondente van The International Herald Tribune en de ­Financial Times. De komst van Trump en de groeiende economische macht van China zorgen voor een verschuiving in de internationale machtsverhoudingen waarvan de gevolgen voor de EU nog niet zijn te overzien.

De Europese Unie is kwetsbaar.
Judy Dempsey, Europa-deskundige bij denktank Carnegie

Le Pen

Hoe Europa reageert, hangt af van de verkiezingen dit jaar in verschillende landen. Vooral van die in Frankrijk, meent Dempsey. Als Marine Le Pen van het Front National president wordt, verandert alles. Maar ook onder president Fillon (de Republikeinse kandidaat) zal Frankrijk zich nationalistischer opstellen en een (onverwachte) nederlaag van Merkel in Duitsland kan grote gevolgen hebben voor de Europese stabiliteit. Zo bezien hebben de Europeanen inderdaad hun lot in eigen handen.

Dat Trump Europa uitdaagt, is op zich geen ramp. Mensen om hem heen, zoals de nieuwe ministers van buitenlandse zaken en defensie, denken positiever over de Navo en de EU. Het valt niet uit te sluiten dat de nieuwe president de aandacht wil trekken met harde uitspraken, zonder dat hij er meteen werk van gaat maken als hij president is.

En volgens Dempsey heeft Trump zelfs een punt als hij vindt dat de Europese lidstaten meer verantwoordelijkheid moeten nemen binnen de Navo en meer geld moeten uittrekken voor hun eigen defensie. "Het is niet slecht dat dit nu openlijk wordt gezegd. Het is belachelijk dat we in Europa op defensiegebied niet meer samenwerken."

Dat is de grote vraag voor dit jaar: Slagen de Europese lidstaten erin de handen ineen te slaan nu dat echt nodig is? Een afscheid van de Britten, zeker als dat hard en duidelijk is, kan volgens Dempsey aanleiding zijn voor meer Europese eenwording.

Mensen om hem heen, zoals de nieuwe ministers van buitenlandse zaken en defensie, denken positiever over de Navo en de EU.