Bommenakker snoepwinkel voor explosievendienst
Rijsenhout
De zompige akker bij Rijsenhout, onder de aanvliegroute van Schiphol, is een snoepwinkel voor de jongens van de Explosieven Opruimingsdienst (EOD). Dertig vliegtuigbommen uit de Tweede Wereldoorlog in een stukkie land als dit, dat is uniek, zegt Vincent.
De leider van de operatie van de EOD (‘geen achternaam alsjeblieft in verband met de veiligheid’) draait zijn laarzen nog eens goed in de zuigende klei en grijnst. De rest van de maand zit hij hier gebeiteld. Maandag en dinsdag staan er kleintjes van vijftig kilo op het programma. Maar woensdag en donderdag gaan er exemplaren van 250 kilo de lucht in.
En volgende week dinsdagmiddag is het helemaal feest. Dan is er een van vijfhonderd kilo aan de beurt – een joekel zo groot als een volwassen man. ‘Interessante objecten om te ruimen’, zegt de EOD-medewerker onderkoeld. ‘Dat geeft een mooie plof.’
De meeste bommen kunnen veilig naar de springput gebracht worden, die de EOD midden op de akker heeft ingericht: een enorme zandhoop waarin de explosieven tot ontploffing gebracht kunnen worden. Met een grote graafmachine wordt een van de bommen er neergevlijd en afgedekt met een enorme berg zand. Verderop staat een kleine gele container, de uitvalsbasis van de EOD’ers. Een simpel draadje loopt van hier naar de zandhoop. Twintig minuten voor de ontploffing van twee uur – de timing komt precies, omdat op dat moment niet boven het gebied gevlogen mag worden – lopen de explosievenopruimers gedrieën naar de springput om de draden aan elkaar te verbinden.
Alles staat nu op scherp.
schijnvliegveld
Uniek is niet alleen de hoeveelheid bommen, maar ook de grote verscheidenheid én de locatie. Links razen de auto’s over de A4, rechts ligt Rijsenhout, en recht boven de akker zetten vliegtuigen de landing in op de Kaagbaan. ‘Dat maakt het complex’, legt Vincent uit. ‘Je moet met veel partijen zaken doen.’
De historie hier maakt het nog interessanter. ‘In de Tweede Wereldoorlog was dit een schijnvliegveld van de Duitsers’, vertelt Jordy De Schepper, adviseur Openbare Orde en Veiligheid van de gemeente Haarlemmermeer. ‘Hier lag een startbaan met een kabel waaraan ze houten vliegtuigen heen en weer trokken. Dat deden ze om de geallieerden te foppen, die zouden daardoor denken dat hier een vliegveld was.’
De ‘Scheinflugplatz’ bij Rijsenhout werkte; tussen 1940 en 1942 werd dit gebied verschillende keren gebombardeerd.
Maar het overgrote deel van de niet-ontplofte bommen is afkomstig van de Duitsers, die de akker als droppingszone gebruikten. ‘Kwamen Duitse vliegtuigen in de problemen, dan moesten ze eerst van hun bommen af’, legt De Schepper uit. ‘Anders konden ze niet veilig landen.’ EOD-medewerker Vincent vindt zo’n verhaal bij zijn werk prachtig. ‘Dat brengt de geschiedenis voor me tot leven.’
In Rijsenhout zelf, een langgerekt dorp met zo’n vierduizend inwoners, leeft de explosievenkwestie. Er wordt over de ruiming gepraat en de bovenbouw van de basisschool heeft medewerkers van gemeente en Explosieven Opruimingsdienst op bezoek gehad voor aanschouwelijk geschiedenisonderwijs.
Het echtpaar Joore, dat aan de Aalsmeerderweg pal tegenover de bommenakker woont, slaat de werkzaamheden deze maandag gade vanaf de weg. Herinneringen komen boven. ‘Ik heb daar als kind gespeeld, en onze kinderen ook’, wijst hij. Zij: ‘De kinderen hebben daar op een speelgoedtractortje rondgereden.’ Hij: ‘Mijn moeder zei altijd al: hier liggen bommen zat.’ Zij: ‘We hebben ons er nooit druk om gemaakt, maar als je dan hoort dat er een stuk van een ploeg gevonden is bij een bom, dan schrik je wel.’
Maar volgens de gemeente is er geen reden tot zorg. ‘Die bommen liggen stabiel. Zolang je er niets geks mee doet is het allemaal veilig’, verzekert De Schepper.
Dat er nu toch actie ondernomen wordt, heeft een praktische reden: er zijn plannen om hier een kassencomplex neer te zetten.
telefoontje
Het is inmiddels vijf voor twee en EOD-medewerker Vincent, die vandaag de leiding over de operatie heeft, pleegt een kort telefoontje met de luchtverkeersleiding van Schiphol. ‘Wij brengen onze eigen springstof op specifieke plekken rond de vliegtuigbom aan, meestal ter hoogte van de ontsteker. Dan brengen we onze springstof tot ontploffing en die neemt de bom mee’, legt hij nog snel uit. De hoeveelheid bommen hier is uniek, maar de procedure is routinewerk; elk jaar ruimt de EOD zo’n 2500 explosieven uit de Tweede Wereldoorlog op.
Nog een minuut. Een halve. Bij tien seconden telt hij af en exact om twee uur klinkt er een doffe knal. In de verte springt het zand bescheiden de lucht in – de landende vliegtuigen hadden er bij lange na niet door geraakt kunnen worden, maar veiligheid voor alles, vindt Jordy De Schepper. ‘Je wilt geen enkel risico nemen met luchtdruk.’
Ondertussen gaat bodemonderzoek naar mogelijke andere bommen gestaag door. De gemeente houdt er ernstig rekening mee dat er nog meer exemplaren zullen worden gevonden.
bekijk filmpje op nd.nl/bommen
