Noord-Ierland op 2 maart naar de stembus na ruzie in coalitie
In Noord-Ierland worden op 2 maart nieuwe verkiezingen gehouden. Dat heeft de Britse regering maandag aangekondigd. De gang naar de stembus is noodzakelijk omdat vicepremier Martin McGuinness vorige week opstapte en zijn partij, Sinn Fein, vervolgens geen opvolger heeft aangewezen.
Het kan een probleem opleveren voor Theresa May die voor eind maart het Brexit-proces in werking wil stellen. Wanneer ze besluit dat te doen zonder toestemming van een Noordierse regering, kunnen nieuwe juridische procedures voor vertraging zorgen. Daarbij kunnen de verkiezingen dienen als een soort Brexit-referendum.
Directe aanleiding voor crisis in Stormont, het regeringsgebouw in Belfast, is een ruzie tussen de twee coalitiegenoten, de pro-Britse Democratic Unionist Party (DUP) en de pro-Ierse Sinn Fein over een uit de hand gelopen subsidiemaatregel. Een initiatief om boeren en bedrijven geld te geven voor het milieuvriendelijk verwarmen van hun loodsen, schuren en kantoren bleek veel te duur en fraudegevoelig te zijn geweest. McGuinness had om het aftreden gevraagd van eerste minister Arlene Foster, die als vakminister verantwoordelijk was voor deze half miljard kostende zwijnenstal. De DUP-leider weigerde.
Hierop blies Sinn Fein de coalitie op, zeven maanden na de verkiezingen. Een lijmpoging van Downing Street had geen succes. Optimisten beschouwen het als een vooruitgang dat een coalitie in een provincie die decennialang is geteisterd door een burgeroorlog valt over een ruzie betreffende het gesubsidieerd verbranden van pallets.
Maar er meer aan de hand. De laatste jaren zijn er ruzies geweest over bezuinigingen op het sociale stelsel, de vraag of IRA-paramilitairen nog steeds actief zijn en de transformatie van de beruchte Maze-gevangenis in een museum.
De crisis vormt het tragische begin van een jaar waarin de coalitie tussen de oude vijanden haar tienjarige jubileum zou vieren. In 2007 hadden de fameuze dominee Ian Paisley en voormalig IRA-commandant MacGuinness een regeerakkoord opgesteld. De twee konden zo goed met elkaar overweg dat ze de Chuckle Brothers werden genoemd. Er is zelfs een film overgemaakt. Maar na het aftreden, in 2008, van de inmiddels overleden Paisley, is de chemie verdwenen. Vorig jaar stapte Paisleys impopulaire opvolger Peter Robinson op, na een omkoopschandaal dat volgde op onthullingen over zijn kleurrijke liefdesleven.
Twitter bericht wordt geladen...
Crisis Noord-Ierland
Sinn Fein-voorman Martin McGuinness veroorzaakte met zijn opstappen als vicepremier van Noord-Ierland de breuk in de coalitie. De reden is triviaal voor Noordierse begrippen: gerommel met subsidies voor het gebruik van biomassa. Lees dit artikel van correspondent Patrick van IJzendoorn.
Een actueel geschilpunt betreft Brexit. De DUP is voor een Brexit, maar Sinn Fein is, naar buiten althans, voor een Brits lidmaatschap van de Europese Unie. Uiteindelijk stemde 56 procent van de Noordieren in juni voor de bestaande situatie. De kans bestaat dat er weer grenscontroles komen tussen Ierland en Noord-Ierland, dit om migratie naar het Verenigd Koninkrijk vanuit de Republiek tegen gaan. Sinn Fein is fel gekant tegen een grens met Britse douaniers in een land dat de partij als een geheel beschouwt. Daar komt bij dat de Goede Vrijdag-akkoorden van 1998 zijn opgesteld in de verwachting dat zowel de Ieren als de Britten EU-lid zouden blijven.