Zelfs machtigste topman Zuid-Korea niet langer veilig: 'Baas Samsung pleegde meineed'
Met een simpele mededeling brak de openbare aanklager in Seoul maandag met de decennialange traditie om de machtigste topman van het land, de baas van Samsung, met rust te laten. Als het aan hem ligt wordt vicepresident Lee Jae-yong nog deze week gearresteerd voor omkoping. Daarmee is Lee het jongste lid van het Zuid-Koreaanse establishment dat wordt meegezogen in het corruptieschandaal rond president Park Geun-hye. Woensdag beslist de rechter of er voldoende reden is de vicepresident vast te zetten.
De 48-jarige Lee, die het bedrijf sinds de hartaanval van zijn vader in 2014 de facto leidt, werd vorige week al 22 uur lang vrijwel onafgebroken verhoord. Deze unieke taferelen doen veel Koreanen hopen dat de demonstraties van de afgelopen maanden daadwerkelijk een breuk zullen forceren in de cultuur waarbij corrupte politici en zakenmannen elkaar de hand boven het hoofd houden.
Ook Lee senior werd in 2008 gelinkt aan een smeergeldaffaire, maar hij wist een arrestatie te ontlopen
Die praktijk stamt uit de jaren '70, toen dictator Park Chung-hee - de vader van de huidige president -een select aantal familiebedrijven met allerlei voordeeltjes in korte tijd heel succesvol liet worden. Als tegenprestatie stuwden zij de export omhoog en floreerde de Zuid-Koreaanse economie. Sindsdien is corruptie en belangenverstrengeling aan de orde van de dag.
Ook Lee senior werd in 2008 gelinkt aan een smeergeldaffaire, maar hij wist een arrestatie te ontlopen. Hij deed destijds vrijwillig een stapje terug, om na twee jaar met zegen van de president van Zuid-Korea weer terug te keren. Het bleek een simpele rekensom. Samsung is een van de grootste bedrijven ter wereld. Naast de bekendste tak - elektronica - handelt de familie in honderden andere producten, van schepen en vastgoed tot hotels en verzekeringen. Alleen al de elektronicatak is goed voor een vijfde van de Koreaanse export.
Als het aan de aanklager ligt, gaat het dit keer anders. 'We hebben geconcludeerd dat gerechtigheid belangrijker is dan de impact die dit kan hebben op de economie.'
Volgens de aanklager maakte Samsung in 2015 ruim 17 miljoen euro over aan een adviesbureau van Choi Soon-sil, een vertrouweling van president Park. Een deel daarvan was sponsorgeld voor Chois dochter, die actief is in de paardensport. Als tegenprestatie zouden Choi en president Park de directie van het nationaal pensioenfonds, een van de grootste aandeelhouders van Samsung ervan hebben 'overtuigd' een omstreden fusie goed te keuren. Met de fusie wist Lee zijn macht in het concern te vergroten.
Machtsvacuüm
Het is onduidelijk of president Park, die wacht op het oordeel van het constitutioneel hof, ook gelinkt kan worden aan de fusie. De aanklagers zeggen wel zeker te weten dat Choi en Park samenspanden om bedrijven te dwingen miljoenen te 'doneren' aan twee vage stichtingen. Samsung was met 16 miljoen euro hoofddonateur.
Tijdens een hoorzitting in het parlement, vorige maand, ontkenden de topmannen van de acht grootste Koreaanse bedrijven - van Samsung tot LG en Hyundai - dat een tegenprestatie werd verlangd. Samsung-baas Lee zei dat hij voor het schandaal nog nooit van Choi had gehoord. De aanklager verdenkt hem nu ook van meineed.
De aanklager verdenkt Lee Jae-yong nu ook van meineed
Als Lee gearresteerd wordt, zal een machtsvacuüm ontstaan in de top van het hiërarchische concern, waar weinig beslissingen zonder medeweten van de baas worden genomen. Plannen van het bedrijf om de complexe bedrijfsstructuur - een doorn in het oog van aandeelhouders - aan te pakken, gaan volgens analisten dan weer in de ijskast.
Of het ook invloed heeft op de bedrijfsresultaten, valt te betwijfelen. Ondanks het corruptieschandaal en het debacle met de Galaxy Note 7, die na gevallen van oververhitting uit de handel werd genomen, vloog de waarde van het aandeel onlangs weer vrolijk omhoog. In het vorige kwartaal noteerde het bedrijf een winst van 7,3 miljard euro.