HvA stelt collectie over Olympische Spelen van 1928 tentoon

"We hadden nog meer tentoon willen stellen, maar de vitrine is te klein," zegt Jan Luitzen (56). De docent en sporthistoricus staat fier naast de collectie als hij de historische waarde andermaal benadrukt.

Groepjes studenten die zich in dezelfde ruimte voorbereiden op tentamens, slaan geen acht op het betoog. "Dit Amsterdamse erfgoed mag nooit verloren gaan. De geschiedenis moeten we in ere houden," zegt Luitzen. Samen met sportlector Cees Vervoorn (56) heeft hij de taak van conservator op zich genomen.

Olympische pronkstukken
De collectie kwam per toeval in handen van de Hogeschool van Amsterdam (HvA). Archivaris Ton Bijkerk (86) wilde dat iets educatiefs werd gedaan met de olympische pronkstukken en boeken uit zijn huis en garage in het Friese Fochteloo. Vervoorn, die als zwemmer aan drie Olympische Spelen deelnam, zorgde voor de verhuizing van het materiaal.

Begin december hebben de memorabilia hun plek in de vitrine in het Dr. Meurerhuis gekregen. Pronkstukken zijn volgens Luitzen en Vervoorn een zilveren medaille, een onaangetast startnummer voor atletiek en een telegram gericht aan de spelers van het Nederlands elftal.

"Alles wat Bijkerk nog had, hebben we gekregen," zegt Vervoorn. "Het grootste deel verkocht hij in 2012 aan het olympisch museum in Qatar. Dat was volgens Bijkerk zijn pensioen. Het liefst zouden we dat deel ook hierheen halen."

Impuls aan de aandacht
Met de verzameling van Bijkerk, aangevuld met de collectie van voormalig IOC-lid en voorzitter van het NOC Alphert Schimmelpenninck van der Oye, en met onderwijs hopen Luitzen en Vervoorn een impuls te geven aan de aandacht voor de Spelen van 1928. "De HvA is daar de aangewezen plek voor," zegt Vervoorn. "Onze academie voor lichamelijke opvoeding werd in 1925 opgericht met het oog op de Spelen."

Ook digitaal wil de HvA uitpakken. Luitzen: "Wat je hier ziet, is maar een flard van alles wat nog herinnert aan de Spelen in Amsterdam. Het NOC*NSF heeft een deel, in het Olympisch Stadion ligt materiaal, in Qatar dus en ook private personen hebben kleine verzamelingen. We willen die ontsluiten en digitaliseren, zodat we de collecties kunnen implementeren in ons onderwijs."

Vervoorn benadrukt de unieke elementen van 1928. "Voor het eerst deden vrouwen mee bij de atletieknummers, Coca-Cola was voor het eerst commercieel actief, het olympisch vuur werd voor het eerst ontstoken en Amsterdam heeft tegenwoordig nog het oudste bestaande Olympisch Stadion."

Cultuurhistorische sportminor
Voor het onderwijs- en onderzoeksprogramma van 2017-2018 zet de HvA in op samenwerking met het NOC*NSF, het Olympisch Stadion en de Radboud Universiteit in Nijmegen, waar met hoogleraar sportgeschiedenis, Marjet Derks, het Oral History Project wordt opgepakt: studenten gaan oud-olympiërs interviewen.

Samen met de Universiteit van Amsterdam mikt de HvA op de ontwikkeling van een cultuurhistorische sportminor.

Luitzen: "De Olympische Spelen van 1928 kunnen studenten inzichten geven op het gebied van bijvoorbeeld eventmanagement, citymarketing, ­voeding, trainingsmethoden en materiaalontwikkeling. Wij willen daar de centrale studieplek in zijn met onze uitgebreide collectie boeken en memorabilia. Amsterdammers die de collectie kunnen aanvullen, zijn overigens meer dan welkom."

Telegram Nederlands elftal

Na loting door prins Hendrik, echtgenoot van koningin Wilhelmina, werd Oranje in het voetbaltoernooi gekoppeld aan grote favoriet en regerend olympisch kampioen Uruguay.

Ajax stuurde een telegram naar het Nederlands elftal: 'Ajax wenscht U veel succes toe in den moeilyken strijd die u wacht - Overdonder direct die Uruguayers en we hebben reden tot juichen.' Oranje verloor echter en kwam in het troosttoernooi terecht.

De finale van dat toernooi, tegen Chili, eindigde na verlenging in 2-2, waarna er werd geloot voor de winnaar. Dat werd het Nederlands team, maar uit hoffelijkheid schonk het de beker aan de Chilenen.

Startnummer 344

Vrouwen en atletiek was vóór 1928 een onbestaanbare combinatie. Mien Duchateau liep in het Olympisch Stadion in Amsterdam de 800 meter, met startnummer 344 . De destijds 23-jarige atlete nam vakantiedagen op om mee te kunnen doen. Na 1928 werd de 800 meter voor vrouwen tijdelijk afgeschaft. Volgens het olympisch comité was het geen gezicht: vrouwen die tot het uiterste gingen.

Duchateaus startnummer is na bijna een eeuw nog altijd in goede conditie. Volgens Jan Luitzen is het mogelijk dat dit het enige overgebleven atletiekstartnummer van de Olympische Spelen 1928 is.

Zilveren medaille

Een zilveren medaille die in Amsterdamse handen kwam. In 1928 won Maarten de Wit deze plak in de achtmeterklasse, samen met Johannes van Hoolwerff, Gerard de Vries Lentsch, Cornelis van Staveren, Lambertus Doedes en Hendrik Kersken.

De Wit was in 1928 lid van de Amsterdamsche Studenten Roeivereeniging Nereus. Ook de zoon van Maarten de Wit, Simon, deed als roeier mee aan de Olympische Spelen, in 1936.

De vereniging levert tot op de dag van vandaag elke olympiade roeiers af.