De paddenstoel lijdt onder dit grillige jaar

Barneveld

Alleen in de vochtige moerasbossen floreerde de paddenstoel en opmerkelijk genoeg weten we nog maar half wat er in die ondoordringbare en zelfs gevaarlijke gebieden te vinden is, zegt paddenstoelendeskundige Martijn Oud.

Voor veel paddenstoelen was 2016 een uitgesproken slecht jaar, zijn er ook uitzonderingen?

‘Jazeker, de houtzwammen wisten zich goed te redden, zoals ze dat ook deden in 2003, toen het ook een slecht jaar was voor de meeste van de 8400 soorten die we in Nederland kennen. Bij excursies in de bossen van Schoorl troffen we in oktober maar 47 soorten aan tegen 194 vorig jaar. Bij een excursie in de bossen bij Nyenrode vonden we maar 93 soorten tegen 207 vorig jaar en 278 in 2014 rond dezelfde datum. Vooral op de pleistocene zandgronden, zoals de Veluwe en Drenthe, was het veel te droog. Het was zelfs zo erg dat bezoekerscentra die exposities hadden georganiseerd met elkaar paddenstoelen uitwisselden omdat er te weinig waren. Dan spraken ze af dat een expositie in het begin van oktober bij de één werd gehouden en later in de maand naar de ander verhuisde. Dat was echt schipperen.’

Wat was de belangrijkste factor voor het wegblijven van de paddenstoelen?

‘De droogte was voor het wegblijven van de inheemse soorten het belangrijkste. Op de dijken die niet bij boeren in gebruik zijn, zagen we dat de grond in augustus en september zo hard was als beton, terwijl er in november na de regens toch weer paddenstoelen waren. Dat kon je ook zien in de moerasbossen, waar volop paddenstoelen te vinden waren. Die gebieden zijn nauwelijks toegankelijk, je mag er niet zomaar in van de beheerders omdat het er gevaarlijk is. Als je pech hebt, schiet je tot aan je oksel in het trilveen. Het mycelium van de paddenstoel zit in de bodem en heeft goede mogelijkheden om droge tijden te overleven. Er zijn franjehoeden die soms jaren wegblijven en vervolgens toch weer fructificeren, vrucht dragen, zodat je ze weer ziet. Het mycelium van een paddenstoel kan het heel lang volhouden. Er is een geval bekend uit Canada waar een heksenkring – een natuurlijk gevormde cirkel van paddenstoelen – van de reuzendikhoed al zeven- tot achthonderd jaar oud is.’

Moeten we ons zorgen maken dat de paddenstoel uitsterft als dit soort jaren zich herhaalt?

‘Nee, daar is geen reden voor, maar ze kunnen wel een klap krijgen. Wat wij zien, is niet meer dan de vrucht van een schimmel die leeft in hout, in een boom of in een humuslaag. Je ziet wel dat de noordelijke soorten verdwijnen. De paddenstoelen uit zuidelijke streken profiteren van de klimaatverandering van de afgelopen jaren en die rukken op naar onze streken. Er is het afgelopen decennium eerder sprake van een verschuiving dan van uitsterven van soorten.

In de open veenweidegebieden die aan het verbossen zijn omdat de traditionele boer met zijn twintig koetjes ermee is gestopt, barst het van de paddenstoelen. Op het Ilperveld (Noord-Holland) is het elk jaar weer fantastisch. Ik heb er honderden vliegenzwammen bij elkaar zien staan, maar ook de berkenridderzwam kwam er massaal voor, net als de vilten maggizwam.’ <