Er wordt geen extra kerstbal gekocht, ondanks Trump en Brexit
Zeist-Maarssen
Ze verneemt het van de leden, zegt Brenda Horstra, adjunct-directeur van Tuinbranche Nederland. ‘Consumenten zijn het negativisme in het nieuws beu.’ Tegelijk maakt de verkiezing van Trump tot Amerikaanse president, de Brexit en de oorlog van ISIS mensen onzeker, weet ze. ‘En dan willen ze het extra gezellig maken in en rondom huis.’ Ze geven daarom meer geld uit aan kerstspullen. Al helpt de aantrekkende economie natuurlijk ook mee.
De grootste groei zit bij de kerstverlichting en kerstgroen, zette de tuincentrumkoepel woensdag uiteen, maar kunstgroen, kunststof kerstbomen en kerstversiering laten ook een flinke toename bij de omzetcijfers zien. De klassieke kleuren rood en zilver blijven in trek. Bij de kerstversiering raken vooral natuurlijke materialen zoals hout meer geliefd.
Voor de tuinbranche is Kerst van oudsher een belangrijke periode van de jaaromzet. De eerste artikelen gaan al in oktober over de toonbank. Horstra: ‘Die maand laat dit jaar een duidelijke plus zien in de kerstartikelenverkoop. In de maand november nam de omzet in kerstartikelen zelfs met ruim 15 procent toe, vergeleken met 2015.’
Is het geen mooi verkooppraatje om te zeggen dat mensen, na zeven magere jaren, nu meer kerstspullen aanschaffen, omdat ze in grote onzekerheid leven? Is onzekerheid niet een algemeen verschijnsel, dat van alle tijden is? Bovendien: als het winter is en donker wordt, gaan binnen de lichtjes aan. Het is nooit anders geweest.
Toch bedenkt Tuinbranche Nederland het gesignaleerde sentiment niet zelf, benadrukt Horstra. ‘Wij doen jaarlijks onderzoek naar de tijdgeest (‘Wat is er aan de hand in de wereld?’).’ En uit dat recente onderzoek komt de onzekerheid naar voren. ‘Ook het gevoel van veiligheid is belangrijk’, zegt ze. ‘Als dat minder wordt, gaan mensen het thuis steeds gezelliger maken. Bijvoorbeeld “het gewone” krijgt dan een podium.’ Daarmee bedoelt ze een kerststuk dat op een verhoging komt te staan. Of gewone kerstverlichting, maar dan onder een glazen stolp. ‘Dat wordt dan een soort altaartje.’
Aquarius
Bianca Kok (58) loopt samen met een vriendin te winkelen in een naar kerstbomen ruikend Tuincentrum Vechtweelde in Maarssen. In haar handen heeft ze een grote boomschijf. Ze zal écht geen extra kerstbal kopen om de komst van Trump te compenseren, blijkt uit haar woorden. ‘Ik voel me helemaal niet onzekerder door alles wat er in de wereld speelt.’ We hebben het zo goed, stelt ze, en waarom dát niet benoemen? ‘Kuddegedrag’ vindt ze al die angst, die naar haar oordeel ingegeven wordt door alles wat de media aan nieuws brengen.
Het wordt juist steeds beter, schat ze optimistisch in. Ze baseert zich daarvoor op het huidige gesternte: ‘Na de Waterman gaan we nu de periode in van de Vissen. Dus van het individualistische “ik”-gevoel meer naar het “wij”.’
En haar koopgedrag? ‘Ik koop niet meer dan andere jaren. En kopen om het kopen doe ik beslist niet.’
geluksgevoel
Psycholoog Miranda Goërtz uit Arnhem heeft in haar praktijk veel te maken met onzekere cliënten. Maar ze herkent niet dat mensen vanuit onzekerheid meer gaan kopen om gezelligheid te scheppen. ‘In plaats van onzekerheid zie ik in de maatschappij meer een toename van angst en depressie. Al kan onzekerheid ook een onderdeel zijn van angst.’
Kooplust ziet ze vooral bij mensen die zich ongelukkig voelen, om zo een geluksgevoel te creëren. Dus als compensatie voor wat ze in hun leven missen. ‘En dan is Kerst wel dé periode om dat te uiten.’ <
Terwijl het op de parkeerplaats van Tuincentrum Vechtweelde een komen en gaan is, zet Arnold de Boer (57) zijn pas gekochte kerstboom vast op de imperiaal. Intussen zit zijn vrouw rustig in de auto te wachten.
Maakt hij door de onzekerheid in de wereld het nu extra gezellig? ‘Nee hoor, we zetten elk jaar een kerstboom neer om die te versieren. We kopen niet meer dan anders.’ En nu misschien wel minder, omdat hij en zijn vrouw met Kerst niet thuis zijn, maar bij de kinderen. ‘Daar liggen dus de pakjes.’
Trump – en ook het handelen van de Turkse president Erdogan – hebben hem in eerste instantie wel een onveilig gevoel gegeven. ‘Maar ik ben echt niet zodanig in paniek, alsof het einde der dagen is gekomen. We moeten eerst maar eens zien wat Trump teweegbrengt. Hij is wel machtig. Maar er is een behoorlijke stabiliteit, die hij niet in één keer kan weghalen.’
Inmiddels gaat door al dat gesjor op het dak het alarm van zijn auto af. Geen paniek. Hij vindt snel de uit-knop. Om daarna zijn verhaal te vervolgen. Het benadrukken van onzekerheid vindt hij al met al te vergezocht: ‘Op dit moment ben ik niet nerveus.’
‘Ik geloof niet dat onzekerheid in Nederland echt speelt’, is de primaire reactie van Amy Mulder (20). Gezellig samen met haar moeder doet ze kerstinkopen. Op de winkelwagen is niet alleen een kerstboom neergelegd. Er zitten ook wat kerstspullen in, zoals een lantaarn met kaars erin.
Volgens moeder Linda van der Brug (51) heeft haar koopgedrag ‘meer te maken met je persoonlijke leefomgeving. Zo ben ik een alleenstaande moeder die het thuis gezellig probeert te maken.’ Om eraan toe te voegen ‘dat we ons als gezin heus wel bewust zijn van de ellende in de wereld’. Maar dat ze het anderzijds ook best goed hebben. Daarom schuift er meestal wel iemand ‘in nood’ bij hen aan de kersttafel.
Zelf maakt ze zich meer zorgen over de natuur en over de positie van minderheden.
Extra kerstverkoop zou dochter Amy wel kunnen begrijpen, maar dan in de Verenigde Staten. ‘Dat is logischer, want daar zit Trump.’
Haar moeder zegt wel alerter te zijn: ‘Ik werk in het UMC en ik kon met collega’s mee naar een kerstmarkt in Duitsland. Dat heb ik niet gedaan omdat ik geen risicogebieden opzoek. Maar onzeker of angstig, nee.’
Quno Post (20) is zijn laatste jaar ingegaan als student psychologie. Hij zou dus moeten weten wat onzekerheid met mensen doet. ‘Nee, ik herken het niet’, reageert hij op de stelling van de tuinbranche dat de extra omzet van 15 procent vooral te maken heeft met de onzekerheid in de wereld.
Samen met zijn moeder schuifelt hij door de enorme kerstafdeling van Tuincentrum Vechtweelde. Ze zegt, ongeacht wat er speelt, altijd wel iets te kopen met Kerst. Voor de gezelligheid.
Quno: ‘Daar is Kerst nu eenmaal de periode voor.’ Maar volgt hij dan niet het nieuws, nieuws waar je vaak niet vrolijk van wordt? ‘Ja, maar niet elke dag.’ Om eraan toe te voegen dat hij gewoon niet het type is om in angst te leven.
Maar al nadenkend komt hij wel met een nuance: ‘Ik bezocht laatst met vrienden de musical Lion King. Toen dacht ik: als er nu in deze zaal met 1800 mensen wat gebeurt, dan zal er flink paniek losbreken.’
Maar echt onzekerheid? ‘Bij mij misschien alleen onbewust.’
En dan als psycholoog in spe: ‘Het ligt aan je eigen persoonlijkheid hoe je met de wereldproblematiek omgaat.’
