Roemenië vreest de Russen op de Krim

De Roemeense commandant Petru Dodu moet er zelf ook om lachen. „We vliegen hier nog met oude Sovjet-toestellen.”

Op de Mihail Kogălniceanu-luchtmachtbasis, dichtbij de Oost-Roemeense havenstad Constanta aan de Zwarte Zee, loopt hij langs een twintigtal MiG-21-gevechtsvliegtuigen. Gebouwd in de jaren 60 in de Sovjet-Unie. „Ze doen het nog”, zegt Dodu, „maar we moeten ze snel vervangen.”

Roemenië speelt een hoofdrol in de Zwarte Zee-strategie van de NAVO dat een antwoord zoekt op de Russische militaire uitbreiding aan de overkant van het water. Daar, op de door Rusland in 2014 ingelijfde Krim, is een troepenopbouw gaande die de NAVO grote zorgen baart.

Sinds Moskou er vrij spel heeft, wordt de Russische vloot op de Krim gemoderniseerd en uitgebreid. Er verschenen de laatste twee jaar ook kruisraketten en een raketwaarschuwingsstation.

„NAVO, EU, wordt wakker!”, klonk sinds de Krim-annexatie de waarschuwing van Roemeense politici en militairen. Al jaren smeken ze om meer aandacht voor de Zwarte Zee als „zwakke schakel en geopolitiek explosieve plek”.

Ze krijgen nu waar ze om vroegen. Na de eerder aangekondigde troepenopbouw in de Baltische landen vergroot de NAVO nu ook zijn slagkracht in Zwarte Zee-landen als Roemenië.

In Boekarest zijn sinds juli twee NAVO-kwartieren operationeel, bemand door officieren uit diverse NAVO-landen, en verantwoordelijk voor de coördinatie van eventuele ‘flitsmacht’-operaties.

Als de NAVO aan de oostflank in Roemenië wordt aangevallen, „staan wij klaar om in actie te komen”, zegt commandant Ovidiu Uifaleanu, baas van NAVO’s nieuwe Multinational Division-kantoor in een buitenwijk van Boekarest. „Binnen een paar dagen kunnen we ruim 3.000 soldaten, die uit andere NAVO-landen worden ingevlogen, huisvesten en gevechtsklaar maken.”

‘We houden rekening met het ergste’

Na de Russische inname van de Krim „houden wij rekening met het ergste”, zegt Uifaleanu, die de ene sigaret aansteekt met de andere. „Ik ben pas weer gaan roken, helaas.” Beetje nerveus? „Wij ervaren onze nieuwe rol binnen de NAVO als een enorme verantwoordelijkheid. Spannend, maar we kunnen het aan.”

De zorgen van Roemenië werden lange tijd niet serieus genomen, „maar gelukkig heeft de NAVO de Zwarte Zee nu eindelijk hoog op de agenda staan”, zegt minister van Defensie Mihnea Motoc. De ervaren diplomaat zoekt voorzichtig naar zijn woorden. „We zijn niet uit op een Koude Oorlog 2.0, maar we moeten ferm reageren op de toenemende Russische dreiging in deze regio.” Die dreiging is volgens Motoc dezelfde als rond de Baltische Zee waar de Russen in hun enclave Kaliningrad onlangs Iskander-raketsystemen opstelden.

„Ook aan de oevers van de Zwarte Zee stationeert Moskou nu geavanceerd, strategisch wapentuig”, zegt Motoc. De Zwarte Zee was historisch altijd een brandhaard, „en dat is het nog steeds,” zegt Motoc. „Er is een gordel van bevroren conflicten waar Rusland zich in mengt.”

Lees ook: Strategisch spel in de Zwarte Zee

Behalve de situatie in Zwarte Zee-land Oekraïne en op de Krim noemt hij de Russische militaire aanwezigheid in de afvallige Georgische regio Abchazië en in het Moldavische landsdeel Transnistrië dat aansluiting zoekt bij Rusland. „Dat alles maakt van de Zwarte Zee een uiterst instabiele plek aan Europa’s oostgrens.”

Op wiens loyaliteit kan de NAVO hier nog meer rekenen? In de andere twee NAVO-landen aan de Zwarte Zee – Bulgarije en Turkije – is de verhouding met Rusland minder duidelijk. De Turkse president Erdogan en de Russische president Poetin doen sinds kort weer zaken en noemen elkaar ‘goede vrienden’ – het alarmerende incident waarbij een Russisch gevechtsvliegtuig uit het Turkse luchtruim werd geschoten, lijkt vergeten.

En in Bulgarije zit sinds november een Moskou-gezinde president, Rumen Radev, die fel gekant is tegen westerse sancties tegen Rusland. „Op de Krim wappert nu de Russische vlag, dat is de realiteit”, zei Radev bij zijn aantreden. De Bulgaren willen „niet meedoen aan militaire provocaties” op de Zwarte Zee. Voor de vervanging van hun verouderde Sovjet-MiG-straaljagers kiest Bulgarije niet voor aankoop in een NAVO-land maar gaat het in zee met een Russisch bedrijf.

„Over de positie van Bulgarije geef ik geen commentaar”, zegt minister Motoc. „De Bulgaren doen voorlopig gewoon mee aan onze NAVO-oefeningen op zee.”

Fregat haalt 30 knopen

In havenstad Constanta staat stafchef van de Roemeense vloot Mihai Panait in vol ornaat op het dek van zijn oorlogsfregat. „148 meter lang, maximumsnelheid 30 knopen”, zegt Panait trots. „We hebben er twee van.”

Ze zijn tweedehands, gekocht van de Britten toen Roemenië in 2004 NAVO-lid werd. „Maar ze zijn opnieuw ingericht en kunnen alle operaties aan”, zegt Panait.

In de buik van het schip wordt getraind op het blussen van een brand, in het geval van een aanval op het fregat. Met zuurstofmaskers op rennen matrozen met brandslangen door de gangen. Panait kijkt tevreden toe. Vanaf de brug wijst hij over het water. „Voor jullie in West-Europa is het recente oorlogsgeweld ver weg, voor ons Roemenen is het een paar uur varen. Sinds de Russische inname van de Krim staan we hier volledig op scherp.”

Exotisch tafereel

Veertig kilometer landinwaarts, op de Mihail Kogălniceanu-luchtmachtbasis, staan die andere tweedehandsjes: de MiG-21’s van commandant Petru Dodu. Met hulp van zijn manschappen trekt hij de twintig meter hoge deur van de onderhoudshangar open. Eén van de MiG’s wordt voor reparaties naar binnen gereden.

„Een nogal exotisch tafereel”, lacht de Amerikaanse kapitein William Herbert die het gesleep met de MiG verwonderd gadeslaat. Samen met de Roemenen gebruiken de Amerikanen de luchtmachtbasis – in 2003 uitvalsbasis naar Irak, nu voor gezamenlijke oefeningen op de Zwarte Zee. „Het wordt in deze regio spannend, we hebben de Roemenen hard nodig,” zegt Herbert, kapitein bij de Amerikaanse Black Sea Rotational Force.

Een paar honderd meter verderop staat ‘zijn’ Amerikaanse hangar waar Black Hawk-helikopters zijn gestald. Het contrast kan niet groter: links de verroeste MiG’s van de Roemenen, rechts de ultramoderne Amerikaanse gevechtsmachines die staan te blinken in de zon.

„Het heeft lang geduurd voor we uit het Westen hulp kregen bij de modernisering van onze militaire capaciteit”, verontschuldigt commandant Petru zich. „In de eerste jaren na de omwentelingen in 1989 vertrouwde niemand de nieuwe Roemeense machthebbers van wie velen nog connecties onderhielden met Moskou.”

Onder de communistische dictatuur van Nicolae Ceasescu kreeg Roemenië daarvóór de Sovjet-MiG’s. „In ruil betaalden wij Moskou in natura, een graanoogst bijvoorbeeld.”

Nu moeten de Roemenen met geld over de brug komen. Van de Portugezen kochten ze onlangs zes gebruikte F-16’s. „Het is een begin,” zegt Dodu. „Intussen houden we die MiG’s nog in de lucht. Vergis je niet: ze kunnen nog alle manoeuvres aan. We hebben ze onderhouden volgens de NAVO-standaard.”