Rutte hekelt 'populisme' in debat over financiën koningshuis
De Tweede Kamer is moe van de vele financiële perikelen rond het koningshuis. De oppositie verwijt premier Rutte dat hij te slordig is. Rutte zelf haalt hard uit naar het 'populisme' van zijn critici.
Voor koning Willem-Alexander, die op werkbezoek was in het land, moet het Kamerdebat over de begroting van het koninklijk huis vandaag op één punt een geruststelling zijn geweest. De hele Tweede Kamer werpt zich op als zijn beschermheer. Van links tot rechts maken de fracties zich zorgen of de koning wel kan functioneren als er zo vaak gedoe is over de kosten van het koninklijk huis. Dat kan zo niet langer.
In het debat ging het er tussen premier en oppositie namelijk vaak hard aan toe, maar zelfs een koningsgezinde partij als de SGP had kritische vragen. De oppositie verweet de premier dat hij te 'nonchalant' (CDA) is in kwesties rond het koningshuis, of dat hij het koningshuis 'kwetsbaar maakt' (D66). Maar premier Rutte vindt dat de oppositie zelf dat doet, met de vele kritiek op de uitgaven: "Dit berokkent schade aan het koningshuis. Ik hoor verkiezingsretoriek en puur populisme", aldus Rutte. Dat laatste was gericht tegen respectievelijk SP en D66.
Vier kwesties verdelen de Kamer, zonder dat er een snelle oplossing in zicht is.
Moet de koning meer belasting betalen?¿
De PvdA komt met een initiatiefwet om de koning net als iedereen belasting te laten betalen. "Modern koningschap vergt moderne afspraken, ter behoud van de monarchie ", aldus PvdA-Kamerlid Jeroen Recourt. De Tweede Kamer nam vorig jaar al een motie aan, maar de regering weigerde die uit te voeren. Omdat de grondwet gewijzigd moet worden, is een tweederde meerderheid nodig. Het koningshuis betaalt nu alleen belasting over privévermogen.
Premier Rutte ontkent dat er in 1972 met het koningshuis een deal is gesloten over compensatie voor die belasting. "Er wás geen belastingdeal". Toch laat de premier de zaak onderzoeken, zij vanuit iets ander perspectief. Er komt een 'onafhankelijk historisch onderzoek' hoe in 1972 het inkomen van de koning is vastgesteld. "Het is niet duidelijk waar de bedragen van toen op gebaseerd zijn", zegt Rutte. De huidige toelages voor koning Willem-Alexander, koningin Máxima en oud-vorstin Beatrix zijn op die oude afspraken gebaseerd.
Blijft de bekostiging van het koninklijk huis zoals die is?
Dat is nog maar de vraag. Zelfs een koningsgezinde partij als de ChristenUnie vroeg om de Wet Financieel Statuut Koninklijk Huis uit 1972 nog eens goed door te lichten. "We moeten loskomen van het ongemak van al die losse kwesties in het nieuws", zei fractiewoordvoerder Gert-Jan Segers. "Willem-Alexander en Máxima verdienen een bedankje voor hoe warm en verbindend zij hun taak invullen. Maar het is beter als het stelsel van financiering wordt herzien, zodat het weer tegen een stootje kan". De CU wil een commissie aan het werk zetten. Ook dit zal een langdurig proces zijn, omdat bijna alle partijen wel iets willen veranderen aan de bekostiging, maar niet altijd dezelfde dingen.
Gaat de toelage voor kroonprinses Amalia omlaag?
Misschien. De toelage voor de kroonprinses, die ze over vijf jaar krijgt als ze 18 wordt, is volgens veel fracties veel te hoog. Premier Rutte verwijt hen dat ze boter op het hoofd hebben. "De Kamer is unaniem akkoord gegaan in 2008". Toen kwam er voor het eerst een aparte begroting voor de kosten van de koning.
Over de bedragen in de begroting kan de Kamer eerder een vuist maken dan over de grondwet, daarom trok de oppositie fel van leer. Amalia krijgt straks 260.000 euro salaris en 1,2 miljoen onkostenvergoeding voor alles wat met haar functie van kroonprinses te maken heeft. "Zakgeld van 2,5 ton", kritiseerde Alexander Pechtold van D66. "Een prinsesje krijgt zes keer zoveel als de premier", schamperde de SP.
Rutte ontstak woede: "Ik vind het debat van geen enkel niveau". Toch heeft hij een probleem. Zelfs de SGP vindt de toelage voor Amalia weliswaar afgesproken, maar 'royaal'. Coalitiepartner PvdA vindt het bedrag ook te hoog.
Joh, ik weet nergens van
Mag premier Rutte de koning zichzelf laten verdedigen?
De premier kwam in het debat in een lastig parket over de manier waarop hij de koning verdedigde in de kwestie van de belastingcompensatie. Rutte citeerde op een persconferentie letterlijk wat de koning hem had gezegd: "Joh, ik weet nergens van." Gevoelig, want volgens de ministeriële verantwoordelijkheid heeft de koning geen mening en laat de premier nooit iets los over hun gesprekken. Toch is het volgens Rutte 'in uitzonderlijke gevallen' toegestaan: "Om geruchten tegen te kunnen spreken."
Vooral D66 wees de premier staatsrechtelijk terecht: "U heeft de koning niet beschermd, maar in de vuurlinie geplaatst", zei Alexander Pechtold. Coalitiepartner PvdA kwam de premier te hulp: Rutte mocht de koning wel eenmalig citeren, hij deed het hooguit te vroeg.